Δημόσιο Σύστημα Υγείας. Ώρα μηδέν!

            Του Χρήστου  Κόνιαρη από την ιστοσελίδα ygeionmikoi.gr

 Τα ζητήματα του Δημόσιου συστήματος Υγείας και της υγειονομικής περίθαλψης βρίσκονται το τελευταίο χρονικό διάστημα στο προσκήνιο, εξαιτίας των σοβαρών προβλημάτων που καθημερινά προκύπτουν στην λειτουργία των μονάδων υγείας καθώς και στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης.

Τα τεράστια προβλήματα που δημιούργησε η λειτουργίας του ΕΟΠΥΥ, η τραγική εικόνα των Νοσοκομείων και των μονάδων υγείας, οι περικοπές στις παροχές στους ασφαλισμένους, η έλλειψη οποιασδήποτε προστασίας για ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού που είναι άνεργοι και ανασφάλιστοι, δημιουργούν ένα εκρηκτικό τοπίο στο χώρο της υγείας.

Η επικοινωνιακή «καταιγίδα» του Υπουργού Υγείας, μόνιμου «θαμώνα» των μέσων μαζικής ενημέρωσης, μπορεί σε αρκετές περιπτώσεις να συσκοτίζει την ένταση και την έκταση των προβλημάτων, παρ’ όλα αυτά, για πρώτη φορά διαφαίνεται ίσως ένα ρήγμα στην «ψευδή» εικόνα που προσπαθεί να διαμορφώσει το αστικό μπλοκ στο χώρο της υγείας.

Ίσως για πρώτη φορά γίνεται κατανοητό από ευρύτερα στρώματα, ότι αποτελούν μυθεύματα οι υποτιθέμενες μεγάλες δαπάνες του κράτους για την υγεία και οι πραγματικές επιδιώξεις είναι οι μεγάλες περικοπές στις παροχές, η συρρίκνωση και το κλείσιμο νοσοκομειακών μονάδων.

Είναι ίσως η πρώτη φορά που σε αρκετές περιοχές αναπτύσσεται «κίνημα για την υγεία» που έχει μαζικά χαρακτηριστικά, αγκαλιάζει πλατιά λαϊκά στρώματα, θέτει αιτήματα για την σωτηρία νοσοκομειακών μονάδων και την βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης και συγκρούεται με τις κυρίαρχες πολιτικές των περικοπών.

Είναι ομολογημένες οι επιδιώξεις για τις «αναδιαρθρώσεις» και περικοπές στον τομέα της υγείας από την πλευρά του κυριάρχου αστικού μπλοκ, που δεν περιορίζεται μόνο στις γνωστές μνημονιακές δυνάμεις αλλά αγκαλιάζει ένα ευρύ μέτωπο πολιτικών δυνάμεων που εμφανίζονται και ως «αντιμνημονιακές».

Κυρίαρχο στοιχείο αυτών των πολιτικών είναι η μεταφορά του «κόστους» των υπηρεσιών υγείας στους πολίτες, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού που ζουν σε συνθήκες ανέχειας, ιδιαίτερα στην περίοδο της οικονομικής κρίσης και της εφαρμογής του μνημονίου. Αυτές οι πολιτικές έχουν σαν βάση τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με στόχο τον περιορισμό στο ελάχιστο των κοινωνικών δαπανών και των παροχών από το κράτος προς τους πολίτες.

Στην κατεύθυνση αυτή κινούνται και οι πολιτικές της μείωσης κάτω από το μισό της κρατικής χρηματοδότησης του τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, με πρόσχημα το «φερετζέ» της μείωσης των φαρμακευτικών δαπανών, το κλείσιμο και η συγχώνευση νοσοκομείων, οι κλειστοί και ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί που για το 2012 έχουν περικοπεί κατά 50%, η αύξηση της συμμετοχής των ασφαλισμένων στις εξετάσεις και τα φάρμακα, η εφαρμογή της αναγραφής της δραστικής ουσίας στα φάρμακα, η απουσία γιατρών στον ΕΟΠΥΥ, η εφαρμογή των θεραπευτικών πρωτοκόλλων.

Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ ΑΝΥΠΑΡΚΤΗ

Η διεύρυνση της φτώχειας, η εκτίναξη της ανεργίας, η μαζική είσοδος μεταναστών, η περιθωριοποίηση ευπαθών ομάδων σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, δημιουργούν νέα προβλήματα στον τομέα της Δημόσιας Υγείας. Η ανυπαρξία μηχανισμών στήριξης σε συνδυασμό με την προβολή και αποδοχή από την πλευρά της κυβέρνησης ρατσιστικών και ακροδεξιών αντιλήψεων που συνδυάζονται και με μέτρα, οδηγούν μεγάλα τμήματα του πληθυσμού στο περιθώριο.

Τα στοιχεία που καταγράφουν οι έρευνες δείχνουν ότι μεγάλα τμήματα του πληθυσμού ζουν κάτω από απαράδεκτες συνθήκες, με απουσία μέτρων υγιεινής, αδυναμία να προσεγγίσουν ακόμα και καθαρό νερό, χωρίς δυνατότητα να έχουν πρόσβαση στο σύστημα υγείας. Αν αυτό συνδυαστεί με την αδυναμία να έχουν κατοικία και σταθερά τροφή οδηγεί σε εικόνες τριτοκοσμικές με τραγικές συνέπειες για τους ίδιους αλλά και τη Δημόσια υγεία.

Αυτή η κατάσταση οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην αύξηση της θνησιμότητας, την επανεμφάνιση ασθενειών που είχαν σχεδόν «εξαφανιστεί», στην αδυναμία να καλυφθούν οι ανάγκες σε εμβολιασμούς.

Απέναντι σε αυτά τις τραγικές καταστάσεις υπάρχει πλήρης απουσία του κράτους και οι όποιες παρεμβάσεις έχουν ανατεθεί στις δράσεις αλληλεγγύης, τις ΜΚΟ και την «φιλανθρωπία».

Ο ΕΟΠΥΥ ΕΧΕΙ ΗΔΗ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΕΙ

Η έναρξη λειτουργίας του ΕΟΠΥΥ συνοδεύτηκε με τραγελαφικές καταστάσεις, συνεχείς ανακλήσεις αποφάσεων, εμπάργκο από φαρμακοποιούς και γιατρούς και γενικότερο ένα αλαλούμ, που μάλλον θα αποτελέσει θέμα τω επιθεωρήσεων. Η κατάσταση αυτή έχει ως βασικό αίτιο την έλλειψη χρηματοδότησης από το κράτος αλλά και την κατάρρευση των εσόδων των κλάδων υγείας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ίδιος ο Διοικητής του ΕΟΠΥΥ στο συνέδριο για την υγεία που διοργάνωσαν οι financial Times «αποκάλυψε» την τραγική οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει από την έναρξή του ο οργανισμός. Το έλλειμμα του ΕΟΠΥΥ για το 2012 υπολογίζεται σε 4,5 δις ευρώ σε σύνολο δαπανών 9,3 δις ευρώ. Η κατάρρευση των εσόδων του ΕΟΠΥΥ εξαιτίας της εκτίναξης της ανεργίας και της μαύρης εργασίας υπολογίζεται ότι θα περιορίσει τον προϋπολογισμό του πάνω από 2 δις ευρώ. Ταυτόχρονα η χρηματοδότηση του από το κράτος μόλις φτάνει μόλις στα 800 εκατ. ευρώ δηλαδή δεν αγγίζει καν το 10% των δαπανών του.

Ήδη ο ΕΟΠΥΥ χωρίς να έχει δώσει ούτε ένα ευρώ για δαπάνες Νοσοκομειακής περίθαλψης χρωστά τεράστια ποσά σε φάρμακα και ιατρικές εξετάσεις. Αν λάβουμε μάλιστα υπόψη ότι έχει αυτή τη στιγμή το μισό αριθμό των γιατρών που απαιτείται σύμφωνα με τις δικές τους εκτιμήσεις είναι φανερό ότι αν είχε πλήρη κάλυψη δεν αρκούσαν ούτε «για ζήτω» τα χρήματα που διαθέτει.

Την αδυναμία αυτή προσπαθεί να την ξεπεράσει με διάφορα τεχνάσματα, όπως το όριο των 200 επισκέψεων ανά γιατρό, την υπολειτουργία των μονάδων που περιήλθαν σε αυτόν από το ΙΚΑ, τους περιορισμούς στην φαρμακευτική δαπάνη και τις εξετάσεις, μεταφέροντας νέα δυσβάστακτα βάρη στου ασφαλισμένους. Η αυταπάτη που πρόσκαιρα δημιουργήθηκε για «ελεύθερη» πρόσβαση σε γιατρούς και εξετάσεις θα αποδειχθεί ο εφιάλτης για το νέο οργανισμό παροχής υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και πιθανόν να οδηγήσει σε λίγο την ταφόπλακα του δημόσιου συστήματος υγειονομικής περίθαλψης.

Ένα είναι σίγουρο, ο ΕΟΠΥΥ έχει ήδη καταρρεύσει, απλώς μεταφέρει τις υποχρεώσεις του για μετά τις εκλογές, οπότε θα «σκάσει και το κανόνι». Στην πράξη λοιπόν σήμερα έχει κηρύξει μια ιδιότυπη στάση πληρωμών, χωρίς με τις εφαρμοζόμενες πολιτικές να προσδοκά έσοδα για να καλύψει τις υποχρεώσεις του. Το «όνειρο» που αρκετοί είχαν για την δημιουργία ενιαίου φορέα υγείας και συγκρότηση επιτέλους συστήματος πρωτοβάθμιας φροντίδας στη χώρα, αποδείχτηκε απατηλό, αφού αυτό δεν συνάδει με ένα σκληρό νεοφιλελεύθερο καπιταλιστικό μοντέλο που κυριαρχεί.

ΜΕ ΔΙΧΩΣ «ΦΡΑΓΚΟ» ΤΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ

Οι Νοσοκομειακές μονάδες βρίσκονται ανάμεσα στις μυλόπετρες των συγχωνεύσεων και της μείωσης των προϋπολογισμών τους κατά 50 % περίπου. Αυτό συμβαίνει σε μια περίοδο, που λόγω της κρίσης και της μείωσης των εισοδημάτων, τα φτωχά λαϊκά στρώματα, οι εργαζόμενοι, οι άνεργοι όλο και πιο συχνά προσεγγίζουν τα νοσοκομεία, αφού ακόμα και οι υπηρεσίες του ΕΟΠΥΥ έχουν γίνει πλέον πανάκριβες.

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι τα Νοσοκομεία τα λειτουργικά τους έξοδα τα καλύπτουν από τα έσοδα από τους κλάδους υγείας των ασφαλιστικών ταμείων. Σήμερα που ο ΕΟΠΥΥ αποτελεί ουσιαστικά τον μόνο πιθανό χρηματοδότη, αφού καλύπτει περίπου το 95% των ασφαλισμένων, η οικονομική του αδυναμία να καταβάλλει στα Νοσοκομεία έστω και ένα ευρώ, τα οδηγεί σε πλήρη οικονομική και λειτουργική κατάρρευση.

Τα καμπανάκια έχουν αρχίσει ήδη να χτυπάνε, με τις μεγάλες ελλείψεις σε υλικά, αναβολές χειρουργείων και εξετάσεων, εμπάργκο από τους προμηθευτές φαρμάκων και υλικών.

Ταυτόχρονα το κούρεμα των ελάχιστων αποθεματικών που διέθεταν τα Νοσοκομεία μέσω της αναδιάρθρωσης του χρέους επιδεινώνουν την ήδη κακή οικονομική κατάσταση.

Βεβαίως την ίδια ώρα επιχειρείται μια βίαιη «αναδιάρθρωση» στις μονάδες υγείας, μέσω των συγχωνεύσεων και ουσιαστικά καταργήσεων Νοσοκομειακών μονάδων. Στην προσπάθεια για περιορισμών τω δαπανών του κράτους προωθείται μια πολιτική συγχωνεύσεων και καταργήσεων, που δεν στηρίζεται σε κανένα σχεδιασμό, αλλά έχει μοναδικό κριτήριο το οικονομικό «κόστος». Με αυτό τον τρόπο καλύπτονται ταυτόχρονα κενά που υπάρχουν σε προσωπικό, εξαιτίας της χρόνιας απουσίας προσλήψεων.

Η πολιτική του περιορισμού και της συρρίκνωσης των Νοσοκομειακών μονάδων αποτυπώνεται στους νέους οργανισμούς, με το κόψιμο πάνω από 10 χιλιάδων νοσοκομειακών κλινών και χιλιάδων οργανικών θέσεων προσωπικού στις υποστηρικτικές υπηρεσίες. Βεβαίως αυτά αποτελούν σχεδιασμούς που ακόμα παραμένουν στα χαρτιά, αφού μετά τις εκλογές θα προχωρήσει η συγχώνευση τω Νοσοκομειακών μονάδων, που θα διαμορφώσει ένα νέο τοπίο, με αποτέλεσμα να έχουμε και νέες περικοπές στις θέσεις του προσωπικού.

Όλα αυτά τα μέτρα συνοδεύονται και με αλλαγές στον τρόπο πρόσβασης των πολιτών στα Νοσοκομεία και με επιπλέον οικονομική επιβάρυνση. Στην κατεύθυνση αυτή βρίσκονται μέτρα όπως η επιβολή εισιτήριων, η λειτουργία των Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών (που δεν στοχεύουν στην καλύτερη λειτουργία αλλά στον να αποτελέσουν το κόσκινο για τον περιορισμό της πρόσβασης), η εφαρμογή της δραστικής ουσίας και των θεραπευτικών πρωτοκόλλων.

Σήμερα τα νοσοκομεία έχουν ουσιαστικά καταρρεύσει οικονομικά, αφού σύμφωνα με εκτιμήσεις και δημοσιεύματα έχουν χρέη που ξεπερνούν το 1 δις ευρώ, μετά μάλιστα την ρύθμιση τω χρεών τους πριν από ένα χρόνο, χωρίς αυτή τη στιγμή να διαφαίνεται η προοπτική κρατικής χρηματοδότησης με βάση τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η κυβέρνηση μέσω του μνημονίου και της δανειακής σύμβασης.

ΚΙΝΗΜΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΝΕΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΩΡΕΑΝ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ

Σε αυτές τα συνθήκες η ανάπτυξη κινήματος που θα θέτει στο επίκεντρο την υπεράσπιση των παροχών της υγειονομικής περίθαλψης και την διατήρηση των Νοσοκομειακών δομών που σήμερα βρίσκονται «υπ’ ατμόν» είναι αναγκαία άλλα όχι ικανή προϋπόθεση για να «διασωθεί» το καταρρέον Δημόσιο Σύστημα Υγείας και ο τομέας της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης.

Είναι προφανές ότι λύσεις μέσα στα πλαίσια του μνημονίου αλλά και των γενικότερων πολιτικών που εκπορεύονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αδύνατον να δοθούν. Η εκτίμηση ότι μπορεί σε ένα πολιτικό τοπίο, που έχει σαν στόχο τη γενικευμένη «υποτίμηση» των μισθών και τη συρρίκνωση των κοινωνικών παροχών και δομών, μπορούν να υπάρξουν μεταρρυθμιστικά σχέδια, γίνεται πλέον φανερό ότι αποτελεί μια τεράστια αυταπάτη.

Οι εποχές που στην Ευρώπη το καπιταλιστικό σύστημα στα πλαίσια των διευθετήσεων διατηρούσε ένα στοιχειώδες «κοινωνικό κράτος», έχουν προ πολλού παρέλθει.

Ο αγώνας του εργατικού κινήματος και των πολιτικών δυνάμεων που θέλουν να βρίσκονται στον αντίποδα αυτών των πολιτικών απαιτεί διεκδικήσεις και πολιτικές προτάσεις που υπερβαίνουν την σημερινή κατάσταση, έρχονται σε ρήξη με τις κυρίαρχες πολιτικές στην χώρα μας, διαμορφώνουν τους όρους για μια άλλη πολιτική με πυρήνα μια συμπαραταγμένη Αριστερά, με ανοικτό τον ορίζοντα στην σοσιαλιστική προοπτική.

Ταυτόχρονα απαιτείται να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο άμεσων διεκδικήσεων που θα διατηρήσει μέχρι τότε ζωντανά τα «κύτταρα» πάνω στα οποία μπορεί να ανασυγκροτηθεί ένα ΝΕΟ Δωρεάν Δημόσιο Σύστημα Υγείας, μακριά από την εμπορευματοποίηση και την κυριαρχία των ιδιωτικοοικονομικών σχέσεων μέσα στο σύστημα.

Το πλαίσιο αυτό θα πρέπει να έχει σαν στόχους άμεσων διεκδικήσεων: 

1.Την ελεύθερη πρόσβαση στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας και την υγειονομική περίθαλψη όλων των πολιτών, ιδιαίτερα των κατηγοριών που αδυνατούν να έχουν ασφαλιστική κάλυψη. 

2.Την αναπλήρωση με κρατική χρηματοδότηση του ελλείμματος του ΕΟΠΥΥ προκειμένου να καλυφθούν, ιδιαίτερα αυτή την περίοδο της κρίσης οι ανάγκες σε υγειονομική περίθαλψη του λαού. 

3.Την κάλυψη του ΕΟΠΥΥ με γιατρούς προκειμένου οι ασφαλισμένοι να έχουν πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη.  

4.Την αποτροπή των συγχωνεύσεων και καταργήσεων Νοσοκομειακών μονάδων και την χρηματοδότηση των Νοσοκομείων για να καλυφθούν οι λειτουργικές δαπάνες τους. 

5.Την στελέχωση των μονάδων υγείας με προσωπικό, προκειμένου να μην κλείσουν τμήματα και εργαστήρια. 

6.Την ανάπτυξη δομών για την υποστήριξη ευαίσθητων ομάδων, αστέγων, ανέργων, αναπήρων, μεταναστών κλπ.

Η πάλη για την διασφάλιση των ελάχιστων προϋποθέσεων δεν μπορεί να αναστείλει τον αγώνα για την ανατροπή του μαύρου μετώπου και των «συμμάχων» του, την ανάγκη για την διεκδίκηση ενός ΝΕΟΥ Δωρεάν Δημόσιου Συστήματος Υγείας, σε ρήξη με την σημερινή κατάσταση. Το εργατικό κίνημα και η Αριστερά στο σύνολό της πρέπει να κινηθούν σε αυτή την κατεύθυνση με αποφασιστικότητα.