Χορός πάνω στα ερείπια

Του Σταύρου Χριστακόπουλου από το "ΠΟΝΤΙΚΙ"

Οι πανηγυρισμοί για την ολοκλήρωση του «κουρέματος» του ελληνικού χρέους προς ιδιώτες παραπέμπουν σε τσίρκο. 

Επειδή, υποτίθεται, η Ελλάδα δεν χρεοκόπησε. 

Και όμως, η Ελλάδα έχει πλέον όλα τα τεχνικά και ουσιαστικά χαρακτηριστικά μιας χρεοκοπημένης χώρας. 

Αλλά και οι πανηγυρισμοί για τη διαδοχή του Παπανδρέου από τον Βενιζέλο στο ΠΑΣΟΚ – με στόχο τη νίκη στις εκλογές και την αυτοδυναμία! – είναι της ίδιας αξίας. Κυρίως επειδή κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος ότι το κόμμα αυτό θα υπάρχει και στο μέλλον.

Στο μέρος του «κουρέματος» τα πράγματα είναι απλά και σαφή:

● Η Ελλάδα θα βρίσκεται οριστικά εκτός αγορών για πολλά χρόνια – ό,τι δηλαδή προσπαθήσαμε να θεραπεύσουμε προσφεύγοντας στην τρόικα.

● Το υποτιθέμενο «όφελος» από το «κούρεμα» αποτιμάται μετά βίας, επί του συνόλου των 360 δισ. ευρώ, στα 40-45 δισ. (μετά την αποζημίωση ιδιωτών και την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών).

● Ύστερα από συνολική μείωση (ακαθάριστη) 100 δισ., η Ελλάδα δανείζεται 130 δισ. αυξάνοντας περαιτέρω το χρέος της.

● Το έλλειμμα ήδη βρίσκεται εκτός ελέγχου και θεωρείται απίθανη η τιθάσευσή του με δεδομένη την επιδείνωση της ύφεσης: 7% το 2011, 7,5% το τελευταίο τρίμηνο. Ήδη η πρόβλεψη για ύφεση κάτω του 3% το 2012 έχει αναθεωρηθεί σε πάνω από 5% και δεν έχουμε κλείσει ακόμη το πρώτο τρίμηνο, ενώ και ο προϋπολογισμός έχει εκτροχιαστεί από τον πρώτο μήνα.

● Η ανεργία έχει και επισήμως τριπλασιαστεί στη διάρκεια της διετούς επιτήρησης από την τρόικα, ενώ τα λουκέτα δεν έχουν τελειωμό. Ύστερα από την πλήρη επιβεβαίωση των εκτιμήσεων για ανεργία πάνω από το 20%, τώρα ο επόμενος «στόχος» τοποθετείται κοντά στο 30%. Με κύρια θύματα τους νέους και τις γυναίκες.

● Τα ασφαλιστικά ταμεία, χωρίς «ανακεφαλαιοποίηση» μετά το «κούρεμα» της περιουσίας και των καταθέσεών τους, με την ανεργία να εκτινάσσεται, βαδίζουν ολοταχώς προς τον γκρεμό, μαζί με τις συντάξεις, τις οποίες υποτίθεται ότι θα έσωζαν με το PSI.

● Οι... αγορές, για χάρη των οποίων – και μόνο... – έγινε το «κούρεμα», ήδη αξιολογούν τα νέα κουρεμένα ομόλογα ως εξ ίσου αναξιόπιστα με τα παλιά, θεωρώντας ότι το μόνο που κατάφερε η Ελλάδα με την αναδιάρθρωση χρέους ήταν να γυρίσει τον χρόνο μόλις έξι μήνες πίσω. Προεξοφλούν έτσι την επόμενη χρεοκοπία.

Είναι μάλιστα χαρακτηριστική η φράση του James Mackintosh στους Financial Times:

«Υπάρχει ακόμη εύλογη πιθανότητα να εγκαταλείψει η Ελλάδα το ευρώ κάποια στιγμή. Και τότε οι επενδυτές θα δοκιμάσουν πόσο αξίζουν στην πραγματικότητα οι προβλέψεις του βρετανικού δικαίου των νέων ομολόγων».

Πού στηρίζονται οι διαρκώς αυξανόμενες προβλέψεις περί αναμονής νέας χρεοκοπίας; Στο ότι το χρέος δεν μειώθηκε, στα εκτός ελέγχου ελλείμματα και στα συντρίμμια της ελληνικής οικονομίας. Πάνω σε αυτά τα συντρίμμια, ωστόσο, Παπαδήμος, Βενιζέλος, Σαμαράς και διαπλοκή πανηγυρίζουν επειδή η Ελλάς... εσώθη και μπορεί να βαδίσει στον δρόμο της «ανάπτυξης».

Η ασυναρτησία στο μεγαλείο της, θα πείτε ίσως. Όμως τα πράγματα είναι απλά. Με εξαίρεση τις στομφώδεις – και βλακώδεις – εμφυλιοπολεμικές κορώνες, κανένα άλλο επιχείρημα δεν θα μπορούσε να επιστρατευθεί εν όψει των επόμενων πρόωρων εκλογών. Η εξαγγελία της «ανάπτυξης», λοιπόν, δεν έχει καμιά σημασία αν θα είναι ρεαλιστική. Απλώς είναι η μόνη διαθέσιμη.

Ως εκ τούτου ο χορός επί των οικονομικών, κοινωνικών, εθνικών και ανθρώπινων ερειπίων της Ελλάδας μπορεί να είναι παράταιρος και ασυνάρτητος, αλλά είναι το μόνο πρόσχημα που απέμεινε σε όσους έσυραν τη χώρα στην ελεγχόμενη χρεοκοπία.

Άνευ αντιπάλου

Την ίδια ώρα ένας άλλος χορός, αυτός του Ευάγγελου Βενιζέλου, στήνεται πάνω στα πολιτικά ερείπια του ΠΑΣΟΚ. Ο Βενιζέλος είναι οριστικά ο μοναδικός υποψήφιος για την προεδρία του πάλαι ποτέ πανίσχυρου Κινήματος, το οποίο τώρα γνωρίζει όχι μόνο πρωτοφανή δημοσκοπικό διασυρμό, αλλά και βλέπει τους παραδοσιακούς ψηφοφόρους του σκορπισμένους στους τέσσερις ανέμους:

● Στο ΠΑΣΟΚ υπό τον Βενιζέλο.

● Κατά άγνωστο ακόμη ποσοστό στην εξαγγελθείσα κομματική σκέπη των Κατσέλη, Καστανίδη και λοιπών.

● Στη ΔΗΜΑΡ του Φώτη Κουβέλη.

● Στα κόμματα της παραδοσιακής Αριστεράς.

Και αυτά χωρίς κανείς να είναι σίγουρος ποιον δρόμο θα επιλέξει ο Παπουτσής, ο οποίος έμεινε εκτός υποψηφιοτήτων, μαζί με όσους είχαν την πρόθεση να συνταχθούν μαζί του. Ηχεί επιεικώς... παράξενο ένα απόσπασμα από τη χθεσινή του δήλωση, το οποίο παραθέτω ανερμήνευτο:

«Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων με βουλευτές διαπίστωσα ότι ένας εντυπωσιακά μεγάλος αριθμός δήλωνε ότι δεν θέλει να υπογράψει σε κανέναν. Είτε γιατί αρνούνται τη λογική των υπογραφών, είτε γιατί άλλοι δεν ήθελαν να βάλουν υπογραφή, λόγω προσωπικών ευαισθησιών και σχέσεων, είτε γιατί έχουν αποφασίσει να φύγουν από το ΠΑΣΟΚ, είτε γιατί ήδη αισθάνονται ότι έχουν φύγει και ετοιμάζονται να συμμετέχουν σε άλλο σχηματισμό που ανακοινώνεται τις επόμενες ημέρες».

Ο Βενιζέλος λοιπόν την ερχόμενη Κυριακή 18 Μαρτίου θα εκτεθεί στην ψήφο των μελών και φίλων του ΠΑΣΟΚ άνευ αντιπάλου.

Τις εποχές της πολιτικής παντοδυναμίας (2004), ακόμη και ύστερα από μια δεινή εκλογική ήττα, η μοναδική επιλογή, στο πρόσωπο του Γιώργου Παπανδρέου, εύκολα μπορούσε να μαζέψει ένα εκατομμύριο πρόθυμους να τρέξουν στην κομματική κάλπη. Τότε άλλωστε την αλλαγή του ΠΑΣΟΚ ο κόσμος του την αιτήθηκε στο ίδιο το κόμμα.

Σήμερα όλα είναι εντελώς διαφορετικά:

● Το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται στο όριο της διάλυσης – τόσο εκλογικά όσο και οργανωτικά.

● Η λαϊκή του βάση μοιάζει κομμένη στα τρία, με το ένα τρίτο να έχει διαρρήξει οριστικά τους δεσμούς του με αυτό και ένα άλλο τρίτο να έχει απομακρυνθεί και να είναι άγνωστο αν και υπό ποιους όρους θα επιστρέψει.

● Κανείς δεν ξέρει ποια θα είναι, μακροπρόθεσμα, η τύχη της ΔΗΜΑΡ ή αν το υπό δημιουργία κόμμα των παπανδρεϊκών θα έχει μέλλον. Όπως κανείς δεν ξέρει αν τα κόμματα της Αριστεράς θα καταφέρουν να παγιώσουν ή να αυξήσουν τις προσόδους τους από το ΠΑΣΟΚ.

● Κανείς επιπλέον δεν ξέρει αν και πόσοι θα προτιμήσουν τη φυγή προς τα δεξιά προκειμένου να αναζητήσουν στέγη και προστασία από τον έτερο – μοναδικό τον ονειρεύεται ο Σαμαράς – πυλώνα εξουσίας.

 Εγγύηση για χειροπέδες

Είναι βέβαιο ότι ο Βενιζέλος, ακόμη και αν δεν είχε κανέναν διαθέσιμο να τεθεί αντίπαλός του, θα έπρεπε να τον... εφεύρει. Στην εσχάτη, ας έστηνε ένα σκιάχτρο απέναντί του για να πείσει – όσους θα μπορούσε να πείσει – ότι... κάποιον νίκησε.

Επιπλέον θα έδινε παραέξω την ψευδαίσθηση ότι στο ΠΑΣΟΚ εξακολουθούν να συνυπάρχουν διαφορετικές «τάσεις», «απόψεις» και «στρατηγικές». Αυτό δηλαδή που πάντα αποτελούσε τη συγκολλητική ουσία κάθε πολυσυλλεκτικού και εκλογικά δυνατού κόμματος εξουσίας. Ελλείψει αντιπάλου, όμως, τα πράγματα αλλάζουν:

● Η απελπιστικά μειωμένη – όπως αναμένεται – προσέλευση την Κυριακή μοιραία θα συγκριθεί με το «εκατομμύριο» του ΓΑΠ ή τις 750.000 του 2007. Δεν ξέρω αν θα επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις που μιλούν για 40.000 ή 50.000 άτομα, αλλά δεν έχει και σπουδαία σημασία.

● Το «ψυχικό διαζύγιο», όπως κομψά ονομάζουν τη φυγή των «διαφωνούντων» οι προσκείμενοι στο ΠΑΣΟΚ δημοσιογράφοι, αυτομάτως δίνει την εικόνα ενός μονοτασικού, σκληρά «μνημονιακού» κόμματος. Η χειρότερη πολιτική επιλογή μια ανάσα πριν από τις εκλογές. Παρά τους εκβιασμούς και τις εμφυλιοπολεμικές κραυγές...

Και όλα αυτά την ώρα που ο ΓΑΠ πρόλαβε να την κοπανήσει εμπορευόμενος «δημοκρατία» χάρη στο κολπάκι με το δημοψήφισμα που ήταν βέβαιο ότι θα απέρριπτε η Μέρκελ. Αφήνοντας πίσω τον Βενιζέλο, τον πιο σκληρό σε πράξεις και εκφράσεις «μνημονιακό», να εισπράξει το εκλογικό ανάθεμα. Όπως άλλωστε μπορεί ο καθένας να αντιληφθεί, μια οικονομική και κοινωνική καταστροφή δύσκολα περνάει χωρίς τιμωρία. Ιδίως όταν μια κοινωνία αισθάνεται πως της στερούν ακόμη και την ελπίδα.

Πολλοί είναι αυτοί ωστόσο που προβλέπουν ένα ποσοστό γύρω στο 20% και πάνω για το ΠΑΣΟΚ στις εκλογές. Θεωρούν δε ότι αυτό θα αποτελέσει λύτρωση και βάση εκκίνησης για την ανασυγκρότησή του. Είναι αυτό δυνατόν, ακόμη και αν επιτευχθεί;

Η απάντηση είναι κατηγορηματική: Όχι. Καμιά ανασυγκρότηση δεν μπορεί να επέλθει όσο η χώρα συνεχίζει την ελεύθερη πτώση στην άβυσσο. Αμέσως μετά τις εκλογές και τον σχηματισμό της επόμενης κυβέρνησης τα πανηγύρια τελειώνουν. Ο Ιούνιος και οι επόμενοι μήνες θα γκρεμίσουν όποια ψευδαίσθηση έχει τυχόν καλλιεργηθεί τις μέρες των πανηγυρισμών. Ιδίως αν το ΠΑΣΟΚ συγκυβερνά. Κάτι που δείχνει αναπόφευκτο.

Άλλωστε το μετεκλογικό τοπίο δεν θα έχει καμιά σχέση με το σημερινό. Όχι μόνο λόγω του νέου κοινοβουλευτικού «χάρτη», αλλά κυρίως διότι όλα όσα έχουν προδιαγράψει δανειακές συμβάσεις και μνημόνια θα προσλάβουν τρομακτική επιτάχυνση προκαλώντας ανάλογες κοινωνικές πολιτικές παρενέργειες.

Εξ άλλου οι ανασυνθέσεις των διαλυόμενων πολιτικών παρατάξεων επέρχονται πάντα στη βάση της προσδοκίας για βελτίωση της ζωής των ανθρώπων. Όχι με χυδαίους εκβιασμούς, συκοφαντίες και απειλές. Αυτά είναι μέσα για να φορέσεις στον κόσμο χειροπέδες, όχι για να τον πείσεις να μπαλώσει τα πολιτικά κουρέλια σου...