Μανόλης Βασιλάκης
Μέλος του ιδρυτικού πυρήνα
της Ενιαίας Αριστερής Κίνησης
Το πρόβλημα της
διαχείρισης των αποθεματικών των Ταμείων αρχίζει από την δεκαετία του ’50. Από
το 1950 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’80 τα αποθεματικά των Ταμείων ήταν σε
άτοκους λογαριασμούς στην Τράπεζα της Ελλάδος. Και με αυτά τα λεφτά
χρηματοδοτούσαν τον Μποδοσάκη, τον Νιάρχο, τον Ανδρεάδη και τους λοιπούς
«επιχειρηματίες», για να έρθει η πολυπόθητη «οικονομική ανάπτυξη» που όμως
αφορούσε τους λίγους. Έχει υπολογιστεί ότι οι απώλειες από τόκους την περίοδο
αυτή (με μεγάλες περιόδους υψηλού πληθωρισμού και υψηλών επιτοκίων) ανέρχονται
στο ποσό των 70 περίπου δισεκατομμυρίων ευρώ ή 25 τρις δραχμές..
Όμως θα πρέπει
να επισημάνουμε και το ότι την περίοδο εκείνη η κλοπή – γιατί περί κλοπής
πρόκειται – δεν είχε γίνει τόσο αισθητή γιατί και οι συντάξεις ήταν χαμηλές και
οι συνταξιούχοι ήταν λίγοι.
Το πρόβλημα έγινε
αντιληπτό από την πρώτη κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου η οποία ήταν και η μόνη
που έδωσε μια κάπως ορθολογική και βιώσιμη (για εκείνη την εποχή) λύση. Τα
κεφάλαια των Ταμείων ήταν μεν δεσμευμένα στην Τράπεζα της Ελλάδος αλλά
τοκίζονταν με επιτόκιο 14% (όταν βέβαια τα επιτόκια στις καταθέσεις ήταν κατά
μέσο όρο πάνω από 20%)
Όταν έφτασε ή ώρα όμως να
πάρουν τις συντάξεις τους οι εργαζόμενοι που τόσα χρόνια πλήρωναν τις εισφορές
τους οι κυβερνήσεις Μητσοτάκη και Σημίτη έφτασαν στο σημείο να τους ζητάνε και
τα ρέστα… Άρχισαν να επικαλούνται το «δημογραφικό πρόβλημα» και την «αύξηση του
προσδόκιμου ζωής»…
Και συνέχισαν την
προσπάθεια να εκμεταλλευτούν τα αποθεματικά των ασφαλιστικών Ταμείων σε όφελος
του κεφαλαίου. Επειδή η κατάσταση είχε φτάσει στο απροχώρητο έπρεπε να καλύψουν
την όλη προσπάθεια με φερετζέ. Και βρήκαν το κόλπο των δήθεν υψηλών αποδόσεων
που θα προσέφερε η επένδυση μέρους των αποθεματικών σε μετοχές και σε προϊόντα
υψηλού κινδύνου.
Με ποιο τρόπο;
Το 1992 η κυβέρνηση
Μητσοτάκη θεσμοθετεί για πρώτη φορά την τοποθέτηση του 20% των αποθεματικών των
Ταμείων σε μετοχές και σε τραπεζικά προϊόντα υψηλού ρίσκου.
Το 1995 η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ
(με συμφωνία της Νέας Δημοκρατίας) πλέον επιτρέπει την πρόσληψη από τις
Διοικήσεις των ασφαλιστικών Ταμείων, Τραπεζών και άλλων χρηματοπιστωτικών
οργανισμών σε ρόλο συμβούλου.
Το 1999 η κυβέρνηση Σημίτη
(και πάλι με συμφωνία της Νέας Δημοκρατίας) ανεβάζει το ποσοστό των
αποθεματικών που τζογάρονται στο χρηματιστήριο στο 23%. Την ίδια περίοδο
(συμπτωματικά άραγε;) μεταβιβάζεται ο έλεγχος του τραπεζικού συστήματος στον
ιδιωτικό τομέα και γιγαντώνεται το ιδιωτικό τραπεζικό κεφάλαιο.
Μήπως τελικά οι αποδόσεις
των κεφαλαίων των ασφαλιστικών Ταμείων ήταν υψηλές;
Το πραγματικό ερώτημα
είναι πόσες φορές θα παίξεις γκανιάν τον Αστραχάν στον ιππόδρομο και θα
κερδίσεις;
Ακριβώς αυτό έγινε.
Τα
ταμεία την τριετία 1999-2002 έχασαν γύρω στα 3,5 δις ευρώ.
Αλλά δεν έφτανε αυτό.
Το 2003 η κυβέρνηση Σημίτη
επέτρεψε στα Ταμεία να επενδύουν τα αποθεματικά τους σε χρηματιστηριακά
παράγωγα. Χρηματιστηριακά προϊόντα πολύ υψηλού ρίσκου που δεν είναι τίποτα
περισσότερο από αέρα κοπανιστό…. Από γκανιάν το στοίχημα έγινε φορκάστ….
Δηλαδή
τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων αποτέλεσαν για όλη την μεταπολεμική
περίοδο και μέχρι σήμερα ένα ακόμη μέσο για την αναδιανομή του εισοδήματος υπέρ
του μεγάλου κεφαλαίου.
Περίοδος δομημένων
ομολόγων:
«Δομημένο» ή «σύνθετο»
ομόλογο. Είναι ομόλογα που η απόδοσή τους εξαρτάται από κάποια συνθήκη. Το
χειρότερο είναι πως τα ομόλογα αυτά μπορούσαν να αγοραστούν από τις διοικήσεις
χρησιμοποιώντας όχι τα κεφάλαια υψηλού κινδύνου (το 23%) αλλά από το 77% των
αποθεματικών που προορίζονταν για επενδύσεις σε σταθερούς τίτλους. Ο εκδότης εξασφαλίζει φτηνό χρήμα
μεταβιβάζοντας το ρίσκο και σε τελική ανάλυση το κόστος της χρηματοδότησης του,
στον αγοραστή του ομολόγου. Αυτή τη φορά τα ασφαλιστικά ταμεία χρηματοδοτούν
τις Τράπεζες με κίνδυνο απώλειας του κεφαλαίου. Η τελευταία μεγάλη ληστεία
συντελέστηκε με το κούρεμα των ομολόγων. Και βέβαια το διαρκές έγκλημα της
διαχείρισης της ακίνητης περιουσίας των Ταμείων.
Αφήστε λοιπόν τα παραμύθια
περί υψηλών συντάξεων και περί αγάμων θυγατέρων και φέρτε πίσω τα κλεμμένα.
