Η επιστροφή του Μάριο
Μόντι στη Ρώμη, μετά τη Σύνοδο Κορυφής της περασμένης εβδομάδας στις Βρυξέλλες,
«παραδόξως» δεν συνοδεύτηκε από καλά νέα για τους Ιταλούς δημοσίους υπαλλήλους,
από τους οποίους θα πρέπει να απολυθούν καμιά εκατοστή χιλιάδες, ενώ οι
υπόλοιποι θα πρέπει να δουν τα θεσμοθετημένα ημερήσια κουπόνια για το φαγητό
τους να μειώνονται στο επίπεδο μιας ορφανής (πεντάρφανης) μακαρονάδας.
Αλλά και για τους
υπόλοιπους Ιταλούς δεν υπήρχαν καλά νέα. Πού να είχε πάει άραγε το κλίμα θριάμβου
του τεχνοκράτη πρωθυπουργού τους στην ολονύκτια τιτανομαχία με αντίπαλο την παντοδύναμη
Μέρκελ, την οποία ο Μόντι συνέτριψε στη Σύνοδο Κορυφής την περασμένη Πέμπτη
προς Παρασκευή; Μυστήρια πράματα...
Κι αυτός ο Γάλλος υπουργός
Οικονομικών, ο Πιέρ Μοσκοβισί, ο άνθρωπος του Ολάντ, γιατί ξαφνικά, μιλώντας
στη «Figaro», πήρε τέτοια απόσταση από την άμεση υιοθέτηση των ευρωομολόγων,
την οποία διατυμπάνιζε ο Ολάντ ως δική του ανυποχώρητη απαίτηση από τη Μέρκελ;
Είπε συγκεκριμένα ο
Μοσκοβισί, με υπερβολικά αβρούς τόνους έναντι των Γερμανών εταίρων του:
«Πιστεύω ότι (τα ευρωομόλογα) θα εκδοθούν κάποια στιγμή, στο τέλος μιας
διαδικασίας ολοκλήρωσης, η οποία θα χαρακτηρίζεται από την αλληλεγγύη. Αλλά
αντιληφθήκαμε ότι, προς το παρόν, ήταν μια κόκκινη γραμμή που οι Γερμανοί φίλοι
δεν μπορούσαν να υπερβούν».
Γαλατικές …κυβιστήσεις
Μόνο που, αν δεν κάνουμε
λάθος, πέρα από τις γαλατικές ευγένειες, η διατύπωση του υπουργού της Γαλλίας
δεν απέχει ούτε εκατοστό από τις ανάλογες της Μέρκελ και του Σόιμπλε τα
τελευταία δύο χρόνια. Λέτε ο Ολάντ να μη συμπεριλαμβάνεται στους μεγάλους
νικητές της συνόδου και να άφησε όλη τη δόξα στους Μόντι και Ραχόι;
Ή μήπως ξαφνικά, παρά τη
θερμή στήριξη του παντοδύναμου Ομπάμα, έχασε το σθένος του και συμβιβάστηκε με
τη Μέρκελ ξεπερνώντας ακόμη και τον τρόμο του μπροστά στο ενδεχόμενο να τον
αποκαλέσει ο Τσίπρας... Ολαντρέου; Μπα, μάλλον έχει να σκεφθεί ότι, σύμφωνα με
το Ελεγκτικό Συνέδριο της χώρας του, πρέπει μέχρι το 2013 να λάβει
δημοσιονομικά μέτρα... 33 δισ. ευρώ κόβοντας όχι μόνο κοινωνικές παροχές, αλλά
και κεφάλια δημοσίων υπαλλήλων...
Όμως τα «παράξενα» δεν
σταματούν εδώ, αφού και ο Ραχόι κάπως ασυνήθιστα συμπεριφερόταν μετά τη θριαμβευτική
επιστροφή του στη Μαδρίτη. Προφανώς τον ανησύχησε η κυβέρνηση της Φινλανδίας, η
οποία ανήγγειλε μόλις τη Δευτέρα ότι στη χώρα των λιμνών σχεδιάζουν να
μπλοκάρουν τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) ώστε να μην αγοράζει
κρατικά ομόλογα σε δευτερογενείς αγορές.
Μα, διάολε, αυτή δεν ήταν
η μία από τις δύο υποχρεώσεις που ανέλαβε αυτός ο μηχανισμός ύστερα από την
πίεση των Μόντι και Ραχόι; Αυτή δεν ήταν η νίκη τους επί της Μέρκελ; Τι τους έπιασε
τους βόρειους κολαούζους της Γερμανίας και πάνε να μπλοκάρουν όσα με κόπο και
θάρρος πέτυχε ο Νότος της Ευρώπης;
Στον «γύψο» η Κύπρος
Και η Κύπρος γιατί έφαγε
πόρτα από τις Βρυξέλλες – πριν μάλιστα από τη Σύνοδο Κορυφής – και, αντί για
μνημόνιο λάιτ, όπως έγραψε σε τίτλο του ο «Φιλελεύθερος», πήρε το «φουλ» πακέτο
με γαρνιτούρα την τρόικα; Αφού υποτίθεται ότι η Κύπρος ζητούσε πακέτο α λα
εσπάνια, με δάνειο μόνο για τις τράπεζες και με χαλαρούς όρους.
Μάλλον οι αδελφοί Κύπριοι,
όπως και οι Ελλαδίτες, ετέθησαν εκτός διαπραγμάτευσης πριν από τη σύνοδο
ακριβώς διότι δεν τους αφορούσαν ούτε η διαπραγμάτευση ούτε η απόφαση. Μάλλον
πολύ λιγότερο μέτρησε ότι οι κυβερνητικοί της Κύπρου δηλώνουν ότι είναι
κομμουνισταί και ως εκ τούτου η τέως Ανατολικογερμανίς Μέρκελ ξαναβγάζει τα
γνωστά σπυράκια άμα της θυμίζεις την παιδική της ηλικία. Η Κύπρος είναι εν
τέλει κι αυτή, όπως η αδελφή Ελλάς, μια «ειδική περίπτωση».
Τότε, λοιπόν, τι ακριβώς
συνέβη στις Βρυξέλλες και – ειδικά στην Ελλάδα – βομβαρδιστήκαμε από ειδήσεις
και αναλύσεις ότι ο ευρωπαϊκός Νότος κατήγαγε νίκη μεγάλη επί των Τευτόνων
επικυρίαρχων της ευρωζώνης;
Ψευδείς εντυπώσεις
Στην πραγματικότητα, η
Σύνοδος Κορυφής την περασμένη εβδομάδα άφησε πίσω της την ψευδή εντύπωση ότι
Μόντι και Ραχόι (με τη συνδρομή του... Μπαλοτέλι!) ανάγκασαν τη Μέρκελ να
αποφασίσει ανακεφαλαίωση των ευρωτραπεζών χωρίς επιβάρυνση των κρατικών
προϋπολογισμών και του δημοσίου χρέους των υπό πίεση χωρών του Νότου.
Ωστόσο η πραγματικότητα
είναι αρκετά διαφορετική: Σε ένα - επικοινωνιακό κυρίως - κλίμα επαπειλούμενης
κατάρρευσης του ευρώ, η Γερμανία στριμώχτηκε έως εκεί που η ίδια ήθελε, προχωρώντας
σε έναν επωφελή για την ίδια συμβιβασμό, ο οποίος όμως άφηνε και στις ηγεσίες
της Ιταλίας (κυρίως) και της Ισπανίας (δευτερευόντως) το περιθώριο να
επιστρέψουν στις χώρες τους και να συνεχίσουν την πολιτική σκληρής λιτότητας
και «μεταρρυθμίσεων» με μια βαθιά πολιτική ανάσα, απολύτως απαραίτητη για να
κερδηθεί λίγος ακόμη πολιτικός χρόνος.
Ο συμβιβασμός αυτός
περιλάμβανε, κατ’ αρχάς, την πρόβλεψη ότι οι προβληματικές τράπεζες της
ευρωζώνης θα μπορούν να ανακεφαλαιοποιούνται μέσω του νέου Ευρωπαϊκού Μηχανισμού
Σταθερότητας (ESM), αλλά... όχι ακόμη. Για την ακρίβεια, όταν η Ευρωπαϊκή
Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) σχηματίσει τους μηχανισμούς που θα της επιτρέψουν να
αναλάβει την άμεση εποπτεία του τραπεζικού τομέα της ευρωζώνης.
Με άλλα λόγια, δεν
πρόκειται για συμφωνία άμεσης εφαρμογής και είναι άγνωστο αν στο επόμενο
Eurogroup την επόμενη εβδομάδα θα ξεκαθαριστούν πλήρως οι όροι υλοποίησης της
νέας συμφωνίας, δεδομένου ότι ήδη οι αντιρρήσεις του γερμανικού μπλοκ της
ευρωζώνης, με προεξάρχουσες τις Ολλανδία και Φινλανδία, δημιουργούν κλίμα για
δεύτερο - ακόμη πιο σκληρό - γύρο διαπραγμάτευσης.
Άλλωστε η
ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, σύμφωνα τουλάχιστον με το σημερινό όριο υποχώρησης
της Μέρκελ, δεν πρόκειται να αφορά όλες τις τράπεζες, αλλά τις μεγάλες, αυτές
των οποίων η δραστηριότητα παίζει σημαντικό ρόλο στο ευρωσύστημα και όχι μόνο
στις εγχώριες οικονομίες. Αλλά και αυτές που αποτελούν στην πραγματικότητα
φιλέτο προς αξιοποίηση από τους ευρωπαϊκούς και γερμανικούς τραπεζικούς
κολοσσούς.
Μια ακόμη παράμετρος λέει
ότι, όπως ακριβώς συμβαίνει με τις «διασώσεις» κρατών, και στην περίπτωση των
τραπεζών αυτές που πρωτίστως διασώζονται δεν είναι οι ιταλικές και οι
ισπανικές, που βρίσκονται στο καναβάτσο εξαιτίας της χρηματοπιστωτικής φούσκας,
αλλά εκείνες που έχουν εκτεθεί αγρίως δανείζοντάς τις – δηλαδή οι γαλλικές και
οι γερμανικές.
Επιπλέον δεν θα πρέπει να
ξεχνάμε ότι ο – δανειστής των τραπεζών – ESM χρηματοδοτείται από τα κράτη ή
δανείζεται από την αγορά με εγγύηση των κρατών της ευρωζώνης. Δηλαδή τα κράτη
συνεχίζουν να ενισχύουν τις τράπεζες μέσω του ESM, ο οποίος όμως ελέγχεται από
τον βασικό του χρηματοδότη, δηλαδή τη Γερμανία, η οποία, μέσω αυτού, σε
περίπτωση αθέτησης των δανείων, θα «κουρεύει» τους μετόχους των τραπεζών προς
όφελος του δανειοδότη (ESM) μεταβάλλοντας το ιδιοκτησιακό καθεστώς των
ιδρυμάτων και αποκτώντας τον έλεγχό τους.
Το μοντέλο αυτό θα το
δούμε σε πλήρη εφαρμογή και στην Ελλάδα, όπου το εγχώριο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής
Σταθερότητας ελέγχεται πλήρως από την τρόικα.
Τέλος, να σημειωθεί ότι η
μέχρι τώρα συμφωνία παραμένει ασαφής για τον επιπλέον λόγο ότι ο ESM έχει, προς
το παρόν, χρηματοδοτική ικανότητα 500 δισ. ευρώ, από τα οποία κάπου 100 θα δεσμευτούν
για τη στήριξη της Κύπρου και την πρώτη δόση της Ισπανίας. Επομένως, παραμένει
ένας μηχανισμός πολύ αδύναμος για να εγγυηθεί όσα ανέλαβε.
Τα «άτυπα» μνημόνια
Η αδυναμία αυτή του ESM
γίνεται ακόμη σημαντικότερη δεδομένου ότι, σύμφωνα με την απόφαση της Συνόδου
Κορυφής, θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αγορά ομολόγων «στριμωγμένων»
χωρών από τη δευτερογενή αλλά και την πρωτογενή αγορά, προκειμένου να μειώνεται
και να ελέγχεται το κόστος του δανεισμού των χωρών αυτών χωρίς να
υποχρεώνονται, υποτίθεται, να λαμβάνουν επιπλέον μέτρα λιτότητας.
Όμως αυτή η «διευκόλυνση»
αφορά μόνο όσες χώρες ήδη τηρούν χωρίς σοβαρές αποκλίσεις τους κανονισμούς της
Ε.Ε. για τα δημοσιονομικά τους μεγέθη.
Για να μη φορτωθείς λοιπόν κάποιο
επίσημο δημοσιονομικό «μνημόνιο», θα πρέπει να εφαρμόζεις, και μάλιστα
επιτυχώς, ένα άτυπο.
Επομένως η «διευκόλυνση»
αυτή αφορά μόνο τις δημοσιονομικά συνεπείς χώρες. Και όχι περιπτώσεις όπως η
Ελλάδα...
Άλλωστε και ο Μόντι μετά
τη σύνοδο πανηγύριζε επειδή, λέει, παρ’ ότι οι χώρες που πουλάνε ομόλογα στα
ταμεία διάσωσης θα υπογράφουν ένα κανονικότατο «μνημόνιο», δεν θα τις
επιβλέπει... επισήμως η τρόικα, όπως συμβαίνει με τις Ελλάδα, Ιρλανδία,
Πορτογαλία.
Τέλος, να σημειωθεί ως
μεγάλη επιτυχία του Βερολίνου στην τελευταία σύνοδο το ότι εγκαταλείφθηκαν τα
«απεχθή» στη Γερμανία ευρωομόλογα – ακόμη και από τη Γαλλία, όπως είδαμε στον
πρόλογο – αλλά και κάθε είδους κοινή εγγύηση των χρεών της ευρωζώνης, αφήνοντας
τις αγορές στα κρύα του λουτρού.
Αν μάλιστα βάλουμε στον
λογαριασμό και το περίφημο «αναπτυξιακό πακέτο» των 130 δισ. ευρώ, θα δούμε ότι
λιγότερο και από 10% του συνολικού ποσού είναι «φρέσκο χρήμα». Όλα τα υπόλοιπα
είναι κονδύλια προϋπολογισμένα μεν, αλλά αδιάθετα από χώρες με χαμηλή
απορροφητικότητα, τα οποία θα μοχλευτούν ώστε να «μοσχοπουληθεί» στις αγορές η
καταστροφική λιτότητα με αναπτυξιακό αμπαλάζ.
Το τελικό συμπέρασμα από
όλα τα παραπάνω είναι ότι, εν τέλει, η Γερμανία κατάφερε, με τις
προαναφερθείσες ρυθμίσεις, τρία απλά πράγματα:
- Να επιβάλει την αντίληψη ότι το δημοσιονομικό σύμφωνο λιτότητας, είτε τυπικά είτε άτυπα, θα εφαρμόζεται προκειμένου οι χώρες να δέχονται «βοήθεια» από τον μηχανισμό στήριξης.
- Να προσφέρει στις ηγεσίες των υπό πίεση χωρών μια πολιτική διευκόλυνση ώστε επιστρέφοντας στις χώρες τους να μη φαίνονται υποτελείς στο Βερολίνο – και άρα να κερδίσουν χρόνο εφαρμογής των δεδομένων προγραμμάτων λιτότητας «οικειοθελώς», ώστε να λάβουν τη «βοήθεια» χωρίς η λιτότητα να τους επιβληθεί επισήμως.
- Να δείξει στον έξω κόσμο ότι δεν είναι άτεγκτη και ότι μπορεί να κάνει στρατηγικές υποχωρήσεις προκειμένου να σώσει το ευρώ.
Τόσο σπουδαίος υπήρξε ο
θρίαμβος του
Πηγή: ΠΟΝΤΙΚΙ
