Έξοδος από Ευρώ και ΕΕ: Μια ψύχραιμη ματιά

 του Νίκου Προγούλη από το αριστερό blog

Νομίζουμε ότι είναι ανάγκη να μην μένουν αναπάντητες οι εκφοβιστικές προβλέψεις για το κακό που θα μας βρεί αν βγούμε από  Ευρωζώνη και ΕΕ, γι΄αυτό θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε κατά το δυνατόν συγκεκριμένα σε κάποια συνηθισμένα επιχειρήματα και κλισέ που προβάλλουν οι «φιλοευρωπαϊκές» δυνάμεις, είτε στα συναισθηματικά φορτισμένα τηλεοπτικά παράθυρα, είτε σε «νηφάλιες» ομιλίες και εκθέσεις.

Σε αυτές τις τελευταίες ανήκει η γνωστή έκθεση της  Εθνικής Τράπεζας, Μάιος 2012 (http://www.skai.gr/files/1/pdf/ethniki_euro.pdf [3]), η οποία, ως γνωστόν, προβλέπει σε περίπτωση επιστροφής στη δραχμή μείωση του κατά κεφαλήν εισοδήματος (55%), ύφεση, (22%), ανεργία (34%), πληθωρισμό (30% και με ανοδική πορεία στη συνέχεια), δυσκολία πρόσβασης σε καύσιμα, φάρμακα και πρώτες ύλες κλπ, ενώ ταυτόχρονα υπεραμύνεται, συγκρατημένα υποτίθεται, της δανειακής σύμβασης.

Όλο το παιχνίδι αυτών των προβλέψεων παίζεται στις υποθέσεις. 

Δική μας θέση[1] είναι ότι η έξοδος από ΕΕ και Ευρωζώνη θα πρέπει να συνοδεύεται μεταξύ άλλων από: ακύρωση όλων των δανειακών συμβάσεων, μνημονίων και σχετικών Νόμων με παράλληλη ολοκληρωτική στάση πληρωμών, έλεγχο στην κίνηση αγαθών, κεφαλαίων και υπηρεσιών, (τελωνειακοί έλεγχοι, συναλλαγματικοί έλεγχοι, ποσοστώσεις κλπ.), ώστε να θωρακιστεί η οικονομική αυτοδυναμία της χώρας, εθνικοποίηση των Τραπεζών και κρατική εγγύηση των καταθέσεων, εθνικοποίηση των στρατηγικών κλάδων της οικονομίας, ειδικότερα εκείνων που καλύπτουν βασικές βιοτικές ανάγκες, αύξηση των φορολογικών εσόδων από τη φορολόγηση της μεγάλης περιουσίας, υποστήριξη συνεταιρισμών και δημόσιες επενδύσεις με εργατικό, λαϊκό και κοινωνικό έλεγχο. 

Η έκθεση αντίθετα, υποθέτει ότι με την έξοδο από το ΕΥΡΩ τίποτε άλλο δεν θα αλλάξει  και η χώρα θα υφίσταται παθητικά μια σειρά από συνέπειες.

 Συγκεκριμένα, υποθέτει ότι ένα μεγάλο μέρος του χρέους θα συνεχίσει να εξυπηρετείται μαζί με τους τόκους. Επειδή όμως δεν θα μας δίνουν νέα δάνεια  από το εξωτερικό, θα πρέπει το έλλειμμα του προϋπολογισμού της τάξης του 9,8% του ΑΕΠ να γίνει πλεόνασμα. Αυτό θα γίνει με περαιτέρω περικοπή των δημοσίων δαπανών, (με αποτέλεσμα την κατάρρευση των εισοδημάτων), ή/και με έκδοση χρήματος (με αποτέλεσμα τον πληθωρισμό). 

Κατά λέξη, η έκθεση αναφέρει, «..με το έλλειμμα, και τα χρεολύσια να χρηματοδοτούνται αποκλειστικά με την έκδοση χρήματος από την κεντρική τράπεζα, ... ο πληθωρισμός θα εκτιναχθεί σε επίπεδα 30-35%, ..».  Ας το σχολιάσουμε μέχρι εδώ: Σύμφωνα με τις δικές μας υποθέσεις το χρέος δεν θα πληρωθεί. Έτσι αντιμετωπίζουμε μόνο το πρωτογεννές έλλειμμα που είναι πολύ μικρό, περί το 2%, και θα μπορεί να γυρίσει σε πλεόνασμα με τη φορολογία της μεγάλης περιουσίας, (συμπεριλαμβανομένης και της περιουσίας της εκκλησίας). Εννοείται ότι η έκθεση δεν θίγει το θέμα της φορολογικής ανακατανομής βαρών και ειδικά τη μετατόπισή τους προς αυτούς που «νομίμως» δεν πλήρωσαν ποτέ, μιλάει γενικώς περί «πάταξης της φοροδιαφυγής», πράγμα που φυσικά πρέπει να γίνει, και θα γίνει αν υπάρξει η πολιτική βούληση.  Άρα, ούτε η μείωση των κοινωνικά ωφέλιμων δαπανών χρειάζεται, ούτε η έκδοση πληθωριστικού χρήματος. Γενικότερα, ο πληθωρισμός παρουσιάζεται όταν η κυκλοφορία χρήματος αυξάνει δυσανάλογα με την κυκλοφορία των αγαθών. Έτσι, δεν θα είναι πληθωριστική η έκδοση χρήματος αν, όπως προτείνουμε εμείς, χρηματοδοτήσει την αύξηση της παραγωγής με επενδύσεις που σκοπό θα έχουν την κάλυψη των αναγκών της εσωτερικής αγοράς. Αντίθετα, θα ήταν πληθωριστική η έκδοση χρήματος που θα πήγαινε είτε στην κατανάλωση, είτε για να βουλώσει αδιακρίτως τα δημόσια ελλείμματα που θα προέκυπταν αν προτεραιότητα ήταν η εξυπηρέτηση του χρέους. Θυμίζουμε οτι ο υπερπληθωρισμός στη Γερμανία του μεσοπολέμου προέκυψε ακριβώς γιατί η Γερμανία αναγκάστηκε να πληρώνει τεράστιες πολεμικές αποζημιώσεις στο εξωτερικό και έκοβε ανεξέλεγκτα  χρήμα για να καλύψει τις δικές της ανάγκες. Ο πληθωρισμός τιθασεύθηκε όταν μπροστά στη δραματική κατάσταση, τελικά σταμάτησαν οι πληρωμές στο εξωτερικό. Τέλος μια πρόσθετη – μη πληθωριστική - πηγή χρηματοδότησης θα μπορούσε να είναι ο εσωτερικός δανεισμός με έκδοση κρατικών ομολόγων π.χ. για αναπτυξιακούς σκοπούς.  

Επίσης η έκθεση υποθέτει ότι το εξωτερικό ισοζύγιο θα προσαρμοστεί μέσω υποτίμησης του νέου νομίσματος και μόνο,  της τάξης, προβλέπει, του 65%. Σύμφωνα όμως με τις δικές μας υποθέσεις, ο έλεγχος των εσαγωγών θα γίνει κυρίως μέσω δασμών και ποσοστώσεων σε συγκεκριμένα αγαθά, έτσι ώστε η όποια υποτίμηση για εξισορρόπηση του εξωτερικού ισοζυγίου θα έχει συμπληρωματικό ρόλο. Για να το πούμε αλλιώς, με τον προτεινόμενο από εμάς έλεγχο κίνησης κεφαλαίων,  (που θα αποτρέψει φαινόμενα κερδοσκοπίας σε βάρος του νέου νομίσματος), κι επίσης με περιορισμό των εισαγωγών σε όσα μπορούν να καλυφθούν από τις εξαγωγές μας συν το πλεόνασμα του ισοζυγίου υπηρεσιών, (όπου βασικά περιλαμβάνεται ο τουρισμός και οι μεταφορές),  τότε, θεωρητικά, δεν υπάρχει κανένας λόγος να υποτιμηθεί η νέα δραχμή. Για διάφορους λόγους θα θέλαμε μια ορισμένη υποτίμηση της νέας δραχμής, σε καμία περίπτωση όμως αυτή δεν θα είναι ανεξέλεγκτη, με τις προϋποθέσεις που αναφέραμε θα διαμορφώνεται στα επιθυμητά επίπεδα από την Τράπεζα της Ελλάδος. Θα συζητήσουμε παρακάτω το αν οι εξαγωγές συν το πλεόνασμα των υπηρεσιών θα επαρκούσαν για να μην στερηθούμε τις απαραίτητες εισαγωγές.

Στη συνέχεια η έκθεση αγνοεί τελείως την κινητοποίηση της εγχώριας παραγωγής που θα σημειωθεί καθώς με τον περιορισμό των εισαγωγών θα ανακτάται η εσωτερική αγορά, και προβλέπει συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας (22%), και ανεργία (34%). Αυτή είναι και η πιο κραυγαλέα διαφορά στις αντιλήψεις μας. Τόσο οι συντάκτες της εν λόγω έκθεσης, όσο και οι λοιπές «φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις», υποθέτουν ότι η Ελληνική οικονομία θα συνεχίζει να λειτουργεί μέσα στον ίδιο καταστροφικό για εμάς Ευρωπαϊκό και διεθνή καταμερισμό εργασίας που δημιούργησε πλεονασματικές και ελλειμματικές χώρες. Υποθέτουν δηλαδή ότι θα συνεχίζεται η εξαθλίωση μέχρις ότου, τάχα,  να γίνουμε «ανταγωνιστικοί». Μα έτσι, η οικονομία μας δεν θα ορθοποδήσει ποτέ. Μόνο αν στραφεί στην εσωτερική αγορά μπορεί να κινητοποιηθεί και πάλι η αποδιαρθρωμένη παραγωγή.  Αυτό γίνεται μεταξύ άλλων ξεκάθαρο και από την πρόσφατη πορεία της Αργεντινής, όπου όπως έχει δειχτεί, η ανάκαμψη δεν προήλθε από τις εξαγωγές σόγιας τάχα, αλλά από τη στροφή στην κάλυψη των αναγκών της εσωτερικής της αγοράς.  

Ας δούμε τώρα αν οι συναλλαγματικές εισροές της Ελλάδας επαρκούν για τις πιο απαραίτητες εισαγωγές. Να σημειώσουμε προκαταρτικά, ότι στην προ της ΕΕ και του Ευρώ εποχή, όλες οι αναγκαίες εισαγωγές γίνονταν χωρίς πρόβλημα. Αυτό που βεβαίως δεν υπήρχε ήταν η πληθώρα  θηριωδών τζίπ και μοτοσικλετών των 1200 κ.κ. που στην πράξη χρησιμοποιούνται κυρίως για αστικές μετακινήσεις, των σκαφών και τζέτ σκί, των επώνυμων ρούχων και αξεσουάρ, των βιολογικών μπισκότων για σκύλους εισαγωγής, κλπ. 

Θέλουμε με λίγα λόγια να πούμε ότι το αν επαρκούν οι συναλλαγματικές εισροές για τις εισαγωγές μας είναι θέμα προτεραιοτήτων. Για να εξετάσουμε τα σχετικά μεγέθη, ας μην πάρουμε τα στοιχεία μας από τη σημερινή, κατά πολύ βελτιωμένη στον τομέα αυτό συγκυρία[2] και ας πάμε πίσω στο 2008[3]. Σαν βασικές εισαγωγές έχουν θεωρηθεί τα τρόφιμα, τα καύσιμα, τα φάρμακα, οι πρώτες ύλες και εξοπλισμός. Στην αριστερή στήλη του πιο κάτω πίνακα εμφανίζεται το κόστος κάποιων βασικών εισαγωγών και στη δεξιά, οι εισροές συναλλάγματος. Σημειώνουμε ότι τα στοιχεία αφορούν το ιδιαίτερα ελλειμματικό 2008, από τότε, μέχρι σήμερα το εμπορικό έλλειμμα έχει μειωθεί στο μισό.

ΕΚΡΟΕΣ	Δις ΕΥΡΩ	ΕΙΣΡΟΕΣ	Δις ΕΥΡΩ
Τρόφιμα	2	Τουρισμός	11,5
Καύσιμα	12	Αγροτικά προϊόντα	1
Φάρμακα	1	Μεταφορές	10
ΠΥ και εξοπλισμός	3	Εξαγωγές αγαθών	10
ΣΥΝΟΛΟ	18	ΣΥΝΟΛΟ	32,5

Φυσικά και τα στοιχεία αυτά ενδέχεται να αποκλίνουν σε κάποιο βαθμό από την πραγματικότητα, ωστόσο δείχνουν ότι οι συναλλαγματικές εισροές επαρκούν με το παραπάνω για μια  κανονική συνέχιση της οικονομικής ζωής και της κατανάλωσης. Εννοείται ότι η έξοδος της Ελλάδας από την ΕΕ θα έχει επιπτώσεις στις εξαγωγές και θα χρειαστούν αρκετές προσαρμογές και ανακατεύθυνση, ωστόσο, θεωρούμε ότι τα πιο πάνω στοιχεία μπορούν να εκληφθούν σαν μια πολύ ενθαρρυντική βάση εκκίνησης.  Δείχνουν επίσης, πόσο παραπλανητική είναι η σχετική κινδυνολογία η οποία, αν έχετε παρατηρήσει, ακόμη κι όταν επιστρατεύει ειδικούς, αυτοί  ποτέ δεν αναφέρουν αριθμούς. 

Είναι πολλοί που θεωρούν ότι μια λύση σαν αυτή που προτείνουμε είναι ανέφικτη, επειδή η Ελληνική οικονομία έχει οριστικά προσανατολιστεί σε υπηρεσίες και ότι είναι αδύνατη η επιστροφή στην αγροτική παραγωγή και την μεταποίηση που θα καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος των εγχώριων αναγκών. Κανείς, ούτε φυσικά εμείς, δεν μπορεί να κάνει ασφαλείς προβλέψεις για το πόσο εύκολα ή δύσκολα, γρήγορα ή αργά, θα μπορούσαν στην πράξη να γίνουν οι αναγαίες προσαρμογές. Οι σχετικές εκτιμήσεις, είτε υπαγορεύονται από το στενότερο συμφέρον, είτε επηρεάζονται από την ιδεολογική στάση του καθενός για το πως θέλει να είναι η επόμενη μέρα. Ωστόσο, θεωρούμε ότι υπέρ της δικής μας πρότασης συνηγορεί η πεποίθηση ότι όσες δυσκολίες κι αν υπάρχουν, όσος αγώνας κι αν χρειαστεί θα είναι προτιμότερος από το σημερινό πλήρες αδιέξοδο. 

Οι κοινωνίες επιβιώνουν από φυσικές καταστροφές, ανοικοδομούνται από καταστροφικούς πολέμους, μπορούν αν θέλουν να αναπροσανατολίσουν και την οικονομία τους σε μια βιώσιμη και ανθρώπινη κατεύθυνση. 

Το βασικό είναι, κόντρα στην τρομοκρατία των κυρίαρχων συμφερόντων, η Ελληνική κοινωνία  να κατανοήσει ότι αυτό, καταρχήν, είναι δυνατό.

 

[1] Βλ. Σχετικά και προηγούμενο άρθρο μας (http://aristeroblog.gr/node/819)

[2] Βλ σχετικά την θετική εξέλιξη του εμπορικού ισοζυγίου σε προηγούμενο άρθρο μας (http://aristeroblog.gr/node/819)

[3] Το σχετικό άρθρο και τα στοιχεία, με αναφορά των πηγών, που είναι η ΤτΕ και η ΕΛΣΤΑΤ υπάρχουν εδώ: http://eparistera.blogspot.gr/2011/11/2.html