«Έξοδος απ’το Ευρώ , η μόνη διέξοδος»

   Ο Λεωνίδας  Βατικιώτης  , οικονομολόγος και δημοσιογράφος μιλά στο  babushka.gr, για την κρίση στην Ευρωζώνη , το Ευρώ και την προοπτική μιας διαφορετικής αντιμετώπισης της κρίσης...

1/Τον Τελευταίο καιρό ,  η ευρωζώνη φαίνεται να μπαίνει σε όλο και πιο βαθιά κρίση. Αυτό είναι αποτέλεσμα της Παγκόσμιας οικονομικής κρίσης , η του ίδιου του οικοδομήματος της ευρωζώνης;

 Η αναμενόμενη για το μεσημέρι του Σαββάτου 9 Ιουνίου επίσημη προσφυγή της Ισπανίας στον αποκαλούμενο μηχανισμό διάσωσης αποτελεί την πιο τρανταχτή απόδειξη της αποτυχίας των συνταγών που έχουν μέχρι σήμερα προκριθεί από την Γερμανία για την επίλυση της κρίσης στην ευρωζώνη. Η κρίση λοιπόν βαθαίνει στην ευρωζώνη, ως αποτέλεσμα των εξοντωτικών πολιτικών λιτότητας και της εξωφρενικής απαίτησης της ΕΕ να διασωθούν οι τράπεζες, που αποτελούν τον μεγάλο ασθενή.

Η διεθνής κρίση δεν έχει επιλυθεί, παρά τη φαινομενική νηνεμία. Η ασυνήθιστη απόφαση μάλιστα της Κίνας να μειώσει τα επιτόκια της, για πρώτη φορά μετά το 2008, κάνει όλους να αναρωτιούνται τι παραπάνω ξέρει για την ρότα της παγκόσμιας οικονομίας το επόμενο διάστημα η Κίνα.

Παρόλα αυτά σε καμία άλλη περιοχή του πλανήτη η κρίση δεν έχει προσλάβει τόσο απρόβλεπτο χαρακτήρα όσο στην ευρωζώνη. Αρχικά, η κρίση στην ευρωζώνη προσέλαβε τον συγκεκριμένο χαρακτήρα λόγω της ύπαρξης το ευρώ. Η δημοσιονομική κρίση, με άλλα λόγια, ήταν ο ειδικός «αυστηρά ευρωπαϊκός» τρόπος που προσέλαβε η κρίση η οποία ξέσπασε στις ΗΠΑ τον Σεπτέμβριο του 2008 με την κατάρρευση της Λίμαν Μπράδερς. Στη συνέχεια, οι συνταγές αιματηρής λιτότητας που επιβλήθηκαν αποτέλεσαν το λάδι στη φωτιά της υπό εξέλιξη κρίσης.

2/Ποια στοιχεία διαφοροποιούν την ελληνική κρίση από την ευρωπαϊκή; Γιατί η Ελλάδα προσέφυγε στο μηχανισμό στήριξης;

Η Ελλάδα προσέφυγε στον μηχανισμό στήριξης, υποτίθεται, για να ξεπεράσει τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε στην χρηματοδότηση των ταμειακών της ελλειμμάτων. Το αποτέλεσμα ωστόσο, δύο χρόνια μετά και παρά τις αρχικές προβλέψεις, είναι η Ελλάδα να παραμένει αποκλεισμένη τις αγορές. Θα συνεχίσει μάλιστα να είναι αποκλεισμένη από τις αγορές για πολλά χρόνια ακόμη, καθώς η χρεοκοπία την οποία υποτίθεται πως θα απέτρεπαν τα Μνημόνια δεν απετράπη και, το χειρότερο, έγινε με τους όρους των δανειστών. Η ελληνική οικονομία έτσι, υπό την επίκληση των οξύτατων δημοσιονομικών προβλημάτων που ανέκαθεν αντιμετώπιζε, έγινε πειραματικό εργαστήριο για την διαχείριση των κρίσεων χρέους και των αναδιαρθρώσεων του δημόσιου χρέους. Πολύ περισσότερο όμως η προσφυγή χρησιμοποιήθηκε σαν ένας μοχλός που θα στρέψει τις κοινωνικές κατακτήσεις στον 19^ο αιώνα. Κι αυτό επιτεύχθηκε αρχικά χάρη στο ΠΑΣΟΚ που με μια ασυνήθιστη ωμότητα εφάρμοσε τα πιο κανιβαλικά μέτρα λιτότητας.

3/Ήταν αναπόφευκτη αυτή η προσφυγή;

Η προσφυγή δεν ήταν αναπόφευκτη. Παρότι τα υψηλά επιτόκια με τα οποία αναγκαζόταν να δανείζεται το ελληνικό δημόσιο  τον Απρίλιο του 2010 υπογραμμίζουν ότι η δημοσιονομική κρίση δεν ήταν απλώς μια κατασκευασμένη απειλή, η ελληνική κυβέρνηση είχε στη διάθεσή της πολλές άλλες επιλογές πριν καταλήξει στον Μηχανισμό Διάσωσης ΔΝΤ - ΕΕ. Σε αυτές τις επιλογές περιλαμβανόταν η δυνατότητα εσωτερικού δανεισμού κι επίσης διεθνούς από χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία, δυνατότητα την οποία αξιοποίησε πέρυσι η Κύπρος, επιλύοντας πρόσκαιρα τις δυσκολίες χρηματοδότησης των δημοσιονομικών της αναγκών.

Το γεγονός ότι η προσφυγή στον μηχανισμό ΔΝΤ - ΕΕ ήταν προαποφασισμένη το είχε ομολογήσει άλλωστε ο Φίλιππος Σαχινίδης στην τηλεόραση της ΝΕΤ όταν είχε δηλώσει πως η απόφαση είχε ληφθεί

από την επόμενη της εκλογικής νίκης του ΠΑΣΟΚ τον Οκτώβριο του 2009. Το γεγονός επίσης πως κάθε άλλο παρά ήταν αναπόφευκτη η προσφυγή, αλλά αντίθετα ήταν ζητούμενο, αποδεικνύεται κι από την απροθυμία του ελληνικού δημοσίου να απορροφήσει τα ποσά που του προσφέρονταν σε δημοπρασίες ομολόγων από τον Ιανουάριο του 2010 όταν ακόμη οι αγορές δεν έδειχναν τα δόντια τους, εύκολα όμως διακρινόταν η θύελλα που πλησίαζε. Όπως όμως φάνηκε ορισμένοι την επιζητούσαν.

4/Τις τελευταίες μέρες βλέπουμε ότι και η Ισπανία οδηγείται στο μηχανισμό στήριξης , πως θα επηρεάσει αυτό την υπόλοιπη ευρωζώνη;

Όταν οι τρείς (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία) γίνονται τέσσερεις (με την προσθήκη της Ισπανίας), το ερώτημα που τίθεται είναι ποιος θα είναι ο πέμπτος. Κι η απάντηση είναι μάλλον προφανής: Η Ιταλία!

Με άλλα λόγια, τοποθετώντας οι Γερμανοί και την Ισπανία στο κάδρο της κρίσης (έτσι ώστε να «ασφαλίσουν» τρόπον τινά τις σοβαρές επενδύσεις τους εκεί) η κρίση θα επεκταθεί, αποδεικνύοντας ότι το Βερολίνο αξιοποιεί την κρίση χρέους που το ίδιο προκάλεσε στην ευρωζώνη έτσι ώστε να επιβάλλει παντού την λιτότητα.

5/ Θεωρείτε πιθανό το ενδεχόμενο πτώχευσης της ελληνικής οικονομίας ή ισχύει ότι έχουμε πτωχεύσει στην πράξη;

Η ελληνική οικονομία επισήμως, μετά την συμφωνία ανταλλαγής των ομολόγων (PSI) πτώχευσε! Επί Παπαδήμου, που ανέλαβε στο πλαίσιο ενός πρωτοφανούς για τα ευρωπαϊκά κεκτημένα συνταγματικού πραξικοπήματος  με ευθύνη της Μέρκελ, είχαμε την πέμπτη στη σειρά πτώχευση του ελληνικού καπιταλισμού.

6/Υποστηρίζεις ότι η παύση πληρωμών και η έξοδος από το ευρώ ,θα έβγαζε την ελληνική οικονομία από το σημερινό αδιέξοδο. Σε τι διαφοροποιείται η πρότασή της από την παύση πληρωμών-πτώχευση;

Η πτώχευση που επιβλήθηκε πριν λίγους μήνες συνοδεύεται από τεράστιο κοινωνικό κόστος. Αναφέρω επιλεκτικά: μειώσεις μισθών στον ιδιωτικό τομέα, απολύσεις στον δημόσιο, νέες μειώσεις στις κοινωνικές δαπάνες, σαρωτικές  ιδιωτικοποιήσεις και ταυτόχρονα ασφαλιστικά ταμεία και ΝΠΔΔ όπως σχολές και επιμελητήρια που είχαν υποχρεωτικά τις καταθέσεις στην Τράπεζα της Ελλάδας υπέστησαν «κούρεμα» (αμφιβόλου νομιμότητας!) ακόμη και 95%. Οι τράπεζες όμως θα δουν τα κεφάλαιά τους να αυξάνουν με ποσά που είναι ίσα με την αξία των ομολόγων που κατείχαν, θα αποζημιωθούν δηλαδή στο 100%.

Όλα τα παραπάνω (που αποτελούν μια τυπική περίπτωση χρεοκοπίας με την πρωτοβουλία των πιστωτών κι όιχι του κυρίαρχου κράτους) θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί αν το ελληνικό δημόσιο  είχε κηρύξει παύση πληρωμών, αξιοποιώντας το διεθνές δίκαιο που επιτρέπει σε ένα κράτος  να επικαλεστεί την κατάσταση έκτακτης ανάγκης και να σταματήσει να εξυπηρετεί το δημόσιο χρέος του.

Από 'κει και πέρα αυτό που έπρεπε και μπορεί και τώρα να γίνει είναι η ελληνική  κυβέρνηση  να συγκροτήσει ανεξάρτητη και διεθνή Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου που θα ελέγχεται από την κοινωνία και θα λογοδοτεί σε αυτήν ώστε να βρει όλα εκείνα τα νομικά επιχειρήματα που θα την βοηθήσουν να αποτινάξει από πάνω της τη δουλεία του χρέους. Δύο γεγονότα ειδικότερα, τα 700 δισ. ευρώ που οφείλει η Γερμανία στην Ελλάδα και ο παράνομος χαρακτήρας των δύο δανειακών συμβάσεων που επέβαλε η Τρόικα, διευκολύνουν ώστε ο ελληνικός λαός να μην πληρώσει ούτε ένα ευρώ.

Ή, ούτε μία νέα δραχμή! Η έξοδος της Ελλάδας από τη νομισματική φυλακή της ευρωζώνης αποτελεί όρο εκ των ουκ άνευ για την άσκηση μιας επεκτατικής οικονομικής πολιτικής μισθολογικών αυξήσεων και κοινωνικών παροχών που έχει ανάγκη ο σύγχρονος εργαζόμενος άνθρωπος. Τέτοια πολιτική εντός του ευρώ δεν μπορεί να υπάρξει, πολύ περισσότερο μετά το Δημοσιονομικό Σύμφωνο που ποινικοποιεί τα δημοσιονομικά ελλείμματα, καθιερώνοντας μάλιστα αυτόματες διαδικασίες προσφυγής του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου εναντίον χωρών που επιλέγου να διατηρούν δημοσιονομικά ελλείμματα!

 7/Με μια τέτοια εξέλιξη ,δεν θα υπήρχε ο κίνδυνος να οδηγηθούμε σε μια κλειστή οικονομία;

Κατ' αρχήν χώρες όπως η Νορβηγία, η Σουηδία, η Ελβετία και η Δανία οι οποίες δεν χρησιμοποιούν το ευρώ δεν αποτελούν και τόσο πολύ παραδείγματα προς αποφυγή, ούτε σε ότι αφορά τον βαθμό ανοίγματος της οικονομίας τους, ούτε σε ό,τι αφορά το βιοτικό τους επίπεδο, το οποίο πρέπει να μας απασχολεί περισσότερο. Επλήγησαν μάλιστα πολύ λιγότερο από την τρέχουσα κρίση. 

Κίνδυνοι, ωστόσο, προφανώς υπάρχουν. Αν η έξοδος γίνει κατ' εντολής της Μέρκελ και υπό την πολιτική ηγεσία του Αντ. Σαμαρά ή του Λ. Παπαδήμου θα σημάνει μια τεράστια κοινωνική οπισθοδρόμηση. 

Αν, αντίθετα, γίνει ταυτόχρονα με την επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων, την εθνικοποίηση των τραπεζών που από το 2008 έχουν αμειφθεί με 150 δις. (παραμένοντας άγνωστο, έναντι ποιών υπηρεσιών τους.), την αύξηση της φορολογίας των ανωνύμων εταιρειών, την χορήγηση αυξήσεων σε μισθούς, συντάξεις και επιδόματα ανεργίας μαζί με την γενναία στήριξη της δημόσιας σφαίρας (υγεία, παιδεία, ασφάλιση, μεταφορές, κ.α.) τότε δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος να μετατραπεί η υιοθέτηση της δραχμής σε παγίδα.

8/Η ΕΕ διανύοντας την τωρινή κρίση ,φαίνεται πως στρέφεται προς μία συντηρητική αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης, με συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, σε σχέση με την μεγάλη κρίση του '29 που επένδυαν στην ανάπτυξη και στην ενίσχυση του κράτους πρόνοιας. Πώς εξηγείτε αυτή την "αντιστροφή" των ρόλων στην παγκόσμια οικονομική σκηνή;

Είμαι σίγουρος ότι αυτή η αντιστροφή, αποτέλεσμα των αρνητικών ταξικών συσχετισμών, είναι πρόσκαιρη. Πολύ σύντομα οι λαϊκοί αγώνες όλων όσων πλήττονται από αυτή την βάρβαρη πολιτική θα οδηγήσουν σε ήττα την Μέρκελ και τους συνοδοιπόρους της σε κάθε χώρα. Και τότε η «δική μας Ευρώπη», των γερμανών Σπαρτακιστών και της Ρόζας Λούξεμπουργκ, της δημοκρατικής Ισπανίας και του αντιφασιστικού αγώνα, του Μάη του '68 και του δικού μας Πολυτεχνείου θα πάρει την εκδίκησή της, κρατώντας στα χέρια της τις σημαίες της δικής μας συνταρακτικής εποχής των μεγάλων ανακαλύψεων και των σπουδαίων επιτευγμάτων.