Το δεύτερο Μνημόνιο σε ρόλο προγραμματικών δηλώσεων

Του Λεωνίδα Βατικιώτη

 H τρικομματική κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά που συγκροτήθηκε με την συμμετοχή της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ κι ως βασική αποστολή της έχει να υπογράψει το τρίτο Μνημόνιο ολοκληρωτικής παράδοσης της οικονομικά εξαντλημένης πια και χρεοκοπημένης Ελλάδας στους πιστωτές της πριν απ’ όλα είναι η τρίτη στη σειρά Μνημονιακή κυβέρνηση, μετά απ’ αυτή του Γιώργου Παπανδρέου και του δοτού πρωθυπουργού Λουκά Παπαδήμου.

 Η ίδια φυσικά έκανε το ντεμπούτο της με μια διακήρυξη που ως τρίτο της στόχο έθετε την ρήξη με το παρελθόν: «Στόχος της είναι να αντιμετωπίσει την κρίση, να ανοίξει το δρόμο της ανάπτυξης και να αναθεωρήσει τους όρους της Δανειακής Σύμβασης (Μνημονίου) χωρίς να θέσει σε κίνδυνο την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας ούτε την παραμονή της στο ευρώ. Και ασφαλώς χωρίς να αμφισβητήσει του αυτονόητους στόχους μηδενισμού του ελλείμματος, ελέγχου του χρέους και εφαρμογής των διαρθρωτικών αλλαγών που έχει ανάγκη η χώρα».

Πριν δούμε τι ακριβώς θα πάρει η νέα κυβέρνηση από τους εργαζόμενους στην Ελλάδα, πώς δηλαδή θα γίνουν δεκτές οι παραπάνω υποσχέσεις, αξίζει να δούμε αυτοί που ελέγχουν την πορεία του ευρώ στην οποία ακόμη κινείται η χώρα πως αντέδρασαν απέναντι στις παραπάνω εξαγγελίες. 

Ενδεικτικά είναι τα λόγια του επιτρόπου Όλι Ρεν, ο οποίος αναφερόμενος στην άφιξη της Τρόικας, αύριο Δευτέρα πρωί στην Αθήνα, περιέγραψε το έργο της με τα εξής λόγια: «Έρχεται για να δει τι έγινε, τι δεν έγινε και τι πρέπει να γίνει για να επανέλθει η διαδικασία μεταρρυθμίσεων στην κανονική της πορεία».

Δεδομένου ότι αποστολή της Τρόικας, που θα αποτελείται από τους επικεφαλής της Πολ Τόμσεν, Κλάους Μαζούχ και Ματίας Μορς, θα είναι η απόφαση για το αν θα εκταμιευτεί η επόμενη δόση ή όχι, προδιαγράφεται ήδη το σκηνικό των επόμενων ημερών: «Κίτρινες κάρτες» προς την Αθήνα και οι γνωστές αφ’ υψηλού και αυστηρές υποδείξεις που θα δημιουργήσουν ένα νέο σκηνικό εκβιασμών μόνο και μόνο για να επιταχυνθεί η υλοποίηση των αντιλαϊκών πολιτικών.

Αυτό όμως το οποίο δεν λέγεται ακόμη και τώρα είναι πως το περιεχόμενο των αντιλαϊκών πολιτικών έχει ήδη αποφασιστεί, με κάθε μάλιστα λεπτομέρεια, από το δεύτερο Μνημόνιο. Ακόμη και κανέναν καινούργιο νόμο να μην ψηφίσει αυτή η κυβέρνηση, η υλοποίηση όσων με ακρίβεια προβλέπονται στο «Μνημόνιο Συνεννόησης στις Συγκεκριμένες Προϋποθέσεις Οικονομικής Πολιτικής», με ημερομηνία 9 Φεβρουαρίου, θα επιδεινώσει παραπέρα και μάλιστα απότομα, τους όρους ζωής κι εργασίας εκατομμυρίων ανθρώπων. 

Υπ’ αυτό το πρίσμα η κυβέρνηση Σαμαρά έρχεται να εγγυηθεί τη συνέχεια κι όχι τη ρήξη, την απαρέγκλιτη εφαρμογή των όσων ψήφισε η κυβέρνηση του διορισμένου τραπεζίτη Παπαδήμου κι όχι την τροποποίησή τους.

Η διαπλοκή ομολογουμένως δεν υποδέχτηκε με ενθουσιασμό την κυβέρνηση Σαμαρά, ενδεχομένως γιατί στον σχηματισμό της είδε τις τελευταίες άμυνες του πολιτικού συστήματος το οποίο (με την ενεργοποίηση για παράδειγμα του παλαιοκομματικού μηχανισμού της ΝΔ) θα δώσει μαζί με την μάχη για την υλοποίηση του δεύτερου Μνημονίου και την δική του μάχη για επιβίωση, ώστε να μην πέσει κάτω από την λαϊκή κατακραυγή τουλάχιστον μέσα στο καλοκαίρι. 

Μεγάλο μέρος της κριτικής ωστόσο που διατύπωσε ήταν άστοχο. Γράφτηκε χαρακτηριστικά ότι δεν πρόκειται να σημειωθεί καμία πρόοδος στο θέμα των ιδιωτικοποιήσεων δημοσίων επιχειρήσεων. Κάτι που είναι ολότελα λάθος!

Στο θέμα του ξεπουλήματος του δημόσιου πλούτου ο δρόμος έχει ανοιχθεί από την κυβέρνηση Παπαδήμου, με αποτέλεσμα οι υπουργοί του Α. Σαμαρά να μην χρειάζεται να κάνουν το παραμικρό: αρκεί να αφήσουν τον αυτόματο σε λειτουργία κι οι προβλέψεις του Μνημονίου και του Μεσοπρόθεσμου θα υλοποιηθούν αυτούσιες και …τάχιστα. Καθοριστικό ρόλο στο συγκεκριμένο θέμα έπαιξε υπουργική απόφαση (η οποία δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ υπ. αρ. 1363 [2198α]) με ημερομηνία 25 Απριλίου 2012 βάσει της οποίας περνούν στο Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων και κατά κόσμο «Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας Δημοσίου» οι περισσότερες ΔΕΚΟ, που είχαν ξεμείνει μέχρι τώρα στο Δημόσιο. 

Ειδικότερα, το 34% του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου, το 17% της ΔΕΗ, το 92,684% της Αγροτικής Τράπεζας, του 30% του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, το 35,477% των Ελληνικών Πετρελαίων, το 51,038% του Οργανισμού Λιμένα Πειραιά, το 50,968% του αντίστοιχου οργανισμού της Θεσσαλονίκης, το 65% της Δημόσιας Επιχείρησης Αερίου, το 34,033% της ΕΥΔΑΠ, το 34,017% της ΕΥΑΘ, το 13,697% του Οργανισμού Διεξαγωγής Ιπποδρομιών Ελλάδας, το 80,97% της Ελληνικής Βιομηχανίας Οχημάτων, το 100% του πρώην αεροδρομίου στο Ελληνικό και το 55,19% της ΛΑΡΚΟ. 

Αξίζει να αναφέρουμε ονομαστικά τον συρφετό «κηπουρών» και “τσεκουράτων” φασιστών που έβαλε την υπογραφή του κάτω απ’ αυτή την επαίσχυντη απόφαση με την οποία ανοίγει ο δρόμος για να ξεπουληθεί η δημόσια περιουσία προς όφελος των πιστωτών, μιας και με νόμο τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις πηγαίνουν κατά προτεραιότητα στην εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους: Φίλιππος Σαχινίδης (υπουργός Οικονομικών), Γιώργος Παπακωνσταντίνου (υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και κλιματικής Αλλαγής), Γιώργος Κουτρουμάνης (υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης), Άννα Διαμαντοπούλου (υπουργός Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας), Μαυρουδής Βορίδης (υπουργός Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων) και Παύλος Γερουλάνος (υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού).

Το ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου, προς διάψευση όσων στηλιτεύουν την ολιγωρία της δημόσιας διοίκησης στην υλοποίηση των όσων ψηφίζονται, προωθείται κατ’ εφαρμογή του άρθρου 2 με τίτλο Διαρθρωτικές δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις. Στο ίδιο κεφάλαιο στο άρθρο 2.1 του δεύτερου Μνημονίου με τίτλο «Διαχείριση κεφαλαίων και αποκρατικοποιήσεις» αναφέρεται πως «οι συνολικές εισπράξεις από αποκρατικοποιήσεις από τον Ιούνιο του 2011 θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 4,5 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2012, 7,5 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2013, 12,2 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2014 και 15 δισ. ευρώ μέχρι το 2015.

 Ενδεικτικό πάντως της υποκρισίας τους είναι άλλη πρόβλεψη που αναφέρεται στη συνέχεια, βάσει της οποίας «οι αποκρατικοποιήσεις διεξάγονται με τρόπο διαφανή… Για να υπάρχει επιτυχής αποκρατικοποίηση απαιτείται κατάλληλο κανονιστικό πλαίσιο που θα εξασφαλίζει… ότι οι καταναλωτές θα προστατεύονται επαρκώς… Οι όροι για τις πωλήσεις ή τις παραχωρήσεις θα πρέπει να αποφεύγουν τη δημιουργία μη ρυθμιζόμενων ιδιωτικών μονοπωλίων, θα πρέπει να παρεμποδίζουν οποιαδήποτε μορφή διακρίσεων, θα πρέπει να διευκολύνουν την ανοικτή πρόσβαση και θα πρέπει να επιβάλουν πλήρη διαφάνεια λογαριασμών». Πρόκειται για αερολογίες στερούμενες περιεχομένου, πιθανή αντιγραφή από κανένα εγχειρίδιο του καλού νεοφιλελεύθερου, καθώς σχεδόν σε όλες τις ιδιωτικοποιήσεις τα κρατικά μονοπώλια απλώς έδωσαν τη θέση τους σε ιδιωτικά, χωρίς καμία προστασία του καταναλωτή σε ό,τι αφορά για παράδειγμα τις τιμές, ούτε καν αυτή που προσφέρεται στο αρχαιότερο επάγγελμα και τους κακόφημους δρόμους… Μάρτυρας τα τιμολόγια της ΔΕΗ, που αυξάνονται αυθαίρετα αποκλείοντας κάθε μήνα όλο και περισσότερους καταναλωτές από το αγαθό της ηλεκτρικής ενέργειας.

Το ίδιο άλλωστε το Μνημόνιο δε διστάζει λίγες αράδες παρακάτω στο άρθρο 2.2 με τίτλο «περιορισμός της σπατάλης στις δημόσιες επιχειρήσεις και στα άλλα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου» να προαναγγέλλει σημαντικές αυξήσεις χωρίς καμία απολύτως δικαιολογία. Ούτε καν για τα μάτια του κόσμου!  Αναφέρει χαρακτηριστικά, με χρονικό ορίζοντα το πρώτο τρίμηνο του 2013: «τα τιμολόγια του ΟΑΣΑ, του ΟΣΕ και της ΤΡΑΙΝΟΣΕ θα αυξηθούν κατά τουλάχιστον 25% ενώ τα επιχειρησιακά τους σχέδια θα επικαιροποιηθούν καταλλήλως», αφήνοντας ανοικτό με αυτή τη διατύπωση το ενδεχόμενο νέας συρρίκνωσης όσων δρομολογίων κρίνονται μη βιώσιμα, με τον αριθμό τους φυσικά να αυξάνεται σταθερά και ανάλογα με τις τιμές των εισιτηρίων. Αν αποτελούσε κριτήριο η εξασφάλισης της πρόσβασης, όπως αναφέρει το Μνημόνιο κάνοντας επίδειξη κοινωνικής ευαισθησίας, τότε μόνο αύξηση των τιμών και ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια δεν έπρεπε να αποφασιστούν… Το ίδιο ισχύει και για τη ιδιωτικοποίηση του πρώην αεροδρομίου κι ευρύτερα για τις εδαφικές/οικοπεδικές εκτάσεις του δημοσίου για τις οποίες η κυβέρνηση: «(α) συντάσσει πλήρη απογραφή περιουσιακών στοιχείων, (β) προετοιμάζει ειδικό νόμο για την αξιοποίηση της περιοχής του Ελληνικού, (γ) αποσαφηνίζει το καθεστώς χρήσης γης για τα μεμονωμένα περιουσιακά στοιχεία και/ή τα χαρτοφυλάκια περιουσιακών στοιχείων τα οποία θα εκτιμηθούν και θα επιλεγούν προς εκμετάλλευση εντός του 2012». Μια σειρά δηλαδή έκνομων ενεργειών, στα όρια του πλιάτσικου, για τις οποίες αργά ή γρήγορα πολλοί θα λογοδοτήσουν!

Για την περίοδο που διανύουμε το Μνημόνιο προβλέπει συγκεκριμένα μέτρα και σε ό,τι αφορά τα εργασιακά. Στα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης (άρθρο 1) αναφέρεται: “Μέχρι τον Ιούνιο του 2012 η κυβέρνηση θα θεσπίσει νομοθετικά μια μείωση κατά μέσο όρο 10% στα αποκαλούμενα “ειδικά μισθολόγια” του δημόσιου τομέα, στα οποία το νέο μισθολόγιο δεν ισχύει”. Στο κεφάλαιο για την ενίσχυση της ανάπτυξης περιγράφονται συγκεκριμένες αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις κι ένα μίνι αντι-ασφαλιστικό, προς όφελος της εργοδοσίας. Με ορίζοντα το τρίτο τρίμηνο του 2012 προβλέπεται ότι “πριν την εκταμίευση καταργούνται οι όροι περί νομιμότητας (συμβάσεις ορισμένου χρόνου που ορίζεται ότι λήγουν σε κάποιο όριο ηλικίας ή στη συνταξιοδότηση) που περιλαμβάνονται σε νόμο ή σε συμβάσεις εργασίας. Η κυβέρνηση διεξάγει μια αναλογιστική μελέτη του πρώτου πυλώνα συνταξιοδοτικών ταμείων σε εταιρείες όπου οι εισφορές για τα ταμεία αυτά υπερβαίνουν τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης για τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα σε συγκρίσιμες επιχειρήσεις / βιομηχανίες που καλύπτονται από το ΙΚΑ. Με βάση τη μελέτη αυτή, η κυβέρνηση μειώνει τις κοινωνικές εισφορές για τις εταιρείες αυτές κατά δημοσιονομικά ουδέτερο τρόπο”.

Αλλαγές προβλέπονται επίσης για τους εργαζόμενους στην υγεία. Με τη βοήθεια της επικαιροποιημένης έκθεσης για τους ανθρώπινους πόρους που θα εκπονεί το υπουργείο Υγείας σε ετήσια βάση αναφέρεται στο Μνημόνιο πως στο τρίτο τρίμηνο θα οριστεί ένα σχέδιο “για την ανακατανομή του εξειδικευμένου και υποστηρικτικού προσωπικού εντός του ΕΣΥ” κι όχι φυσικά νέες προσλήψεις για να αντιμετωπιστεί η κατάρρευση. Για το τέλος του έτους προβλέπεται πως “το αναθεωρημένο σύστημα πληρωμών που χρησιμοποιείται από τον ΕΟΠΥΥ για τη σύναψη συμβάσεων με ιατρούς και η βελτίωση της αποτελεσματικότητας από την αξιοποίηση του προσωπικού (περιλαμβανομένης της μείωσης του κόστους των υπερωριών) θα οδηγήσουν σε εξοικονόμηση τουλάχιστον 100 εκ. ευρώ στο συνολικό κόστος κοινωνικής ασφάλισης που συνδέεται με τους μισθούς και τις αμοιβές των ιατρών το 2012”.

Το τρίτο τρίμηνο του 2012, που ξεκινάει την επόμενη Δευτέρα, επιφυλάσσει τέλος δυσάρεστες εκπλήξεις για τους γιατρούς και τους μηχανικούς. Στο πλαίσιο της λεγόμενης “απελευθέρωσης των κλειστών επαγγελμάτων” αναφέρεται ότι η κυβέρνηση ορίζει τις εισφορές των δικηγόρων και των μηχανικών προς τις επαγγελματικές τους οργανώσεις, οι οποίες εισφορές αντανακλούν τα λειτουργικά έξοδα για τις υπηρεσίες που παρέχονται από τις εν λόγω οργανώσεις”.

Νέες φορολογικές ελαφρύνσεις για τους πλούσιους

Ειδικότερη μέριμνα στο δεύτερο Μνημόνιο υπάρχει για την αναθεώρηση της φορολογικής πολιτικής (άρθρο 2.3). Στις βασικές δε κατευθύνσεις της συμφώνησαν ΠΑΣΟΚ και ΝΔ στο πλαίσιο διαλόγου που ξεκίνησε και ολοκληρώθηκε την προεκλογική περίοδο, σε συναινετικό κλίμα. Αναφέρει κατά λέξη το Μνημόνιο: «Η κυβέρνηση θα προετοιμάσει μία φορολογική μεταρρύθμιση η οποία αποσκοπεί στην απλοποίηση του φορολογικού συστήματος, στην εξάλειψη των απαλλαγών και των προνομιακών καθεστώτων, συμπεριλαμβανομένης και της διεύρυνσης των βάσεων, πράγμα το οποίο θα επιτρέψει μια βαθμιαία μείωση των φορολογικών συντελεστών καθώς θα βελτιώνεται η απόδοση των εσόδων. Αυτή η μεταρρύθμιση σχετίζεται με το φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, τον φόρο εισοδήματος εταιρειών και τον ΦΠΑ, τους φόρους επί της ακίνητης περιουσίας καθώς και τις κοινωνικές εισφορές και θα διατηρήσει τη σχετική φορολογική επιβάρυνση από έμμεσους φόρους. Η μεταρρύθμιση θα θεσπισθεί μέχρι τον Ιούνιο του 2012… Μέχρι τον Ιούνιο του 2012 η κυβέρνηση θα αναθεωρήσει τις αντικειμενικές αξίες της ακίνητης περιουσίας για να τις ευθυγραμμίσει σε μεγαλύτερο βαθμό προς τις τιμές της αγοράς».

Ξεκινώντας απ’ το τελευταίο, την επίκληση της ανάγκης αντιστοίχησης των αντικειμενικών αξιών με αυτές της αγοράς, δεν υπάρχει τίποτε πιο μακριά από την αλήθεια. Στην πραγματικότητα η μόνη προσαρμογή που έπρεπε να γίνει ήταν να μειωθούν οι αντικειμενικές αξίες για να ακολουθήσουν την αργή αλλά σταθερή πτώση που καταγράφουν οι αγοραίες τιμές ως αποτέλεσμα της καθίζησης που καταγράφει ο κλάδος των ακινήτων. Οι ανατιμήσεις που θα επιβάλλει η κυβέρνηση Σαμαρά, με απώτερο στόχο την αύξηση των φορολογικών εσόδων, θα σημάνουν νέα αφαίμαξη των φορολογουμένων. Υποκρισία ξεχειλίζει επίσης κι η υπόσχεση εξάλειψης των φοροαπαλλαγών, καθώς είναι σίγουρο ότι θα αφορά μόνο τις εξαιρέσεις των χαμηλών εισοδημάτων. Οι φοροαπαλλαγές αντίθετα των εφοπλιστών, που έχουν συνταγματική ισχύ, ή της εκκλησίας, θα μείνουν άθικτες, δείχνοντας ότι όχι μόνο η Τρόικα αλλά και η συγκυβέρνηση ΝΔ – ΠΑΣΟΚ – ΔΗΜΑΡ όταν αναγγέλλει διεύρυνση της φορολογικής βάσης αυτή περιλαμβάνει μόνο τα γνωστά υποζύγια: μισθωτούς και συνταξιούχους. Από την άλλη μεγάλες επιχειρήσεις και αστοί θα δουν τις φορολογικές υποχρεώσεις τους να μειώνονται σημαντικά, μέσω κυρίως τριών οδών: Της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών, που θα έχει ως αποτέλεσμα μεγαλύτερα ελλείμματα στα ασφαλιστικά ταμεία, της μείωσης του ανώτατου φορολογικού συντελεστή φυσικών προσώπων που αφορά ετήσια εισοδήματα άνω των 100.000 ευρώ και την επιβολή ενιαίου φορολογικού συντελεστή στις επιχειρήσεις ύψους 15%, που ως αποτέλεσμα θα έχει οι μικρές επιχειρήσεις να πληρώνουν υψηλό φόρο και οι μεγάλες χαμηλότερο!

Οφείλουμε ωστόσο να αναγνωρίσουμε και την ειλικρίνειά τους. Όταν για παράδειγμα ορίζουν με σαφήνεια πως οι έμμεσοι φόροι θα διατηρηθούν ως έχουν.

Πέραν ωστόσο των όσων γράφονται στο Μνημόνιο κι έχουν αρχίσει να δημοσιεύονται στον Τύπο για τη φορολογική πολιτική σημασία έχουν και τα όσα στην πράξη προωθούνται. Κι εδώ η επιλογή των προσώπων της νέας κυβέρνησης είναι εξόχως αποκαλυπτική. Ειδικότερα, η επιλογή για τη θέση του υφυπουργού Οικονομικών, του Γιώργου Μαυραγάνη, ο οποίος προέρχεται από τον κλάδο των λογιστικοελεγκτικών εταιρειών, και δη την KPMG, με ειδικότητα σε θέματα φορολογίας επιχειρήσεων καθώς διετέλεσε γενικός διευθυντής του φορολογικού τμήματος της συγκεκριμένης πολυεθνικής φέρνει στην επιφάνεια τη σχεδιασμένη άλωση ακόμη και του πιο στενού πυρήνα του κράτους από τον ιδιωτικό τομέα. Μάλιστα, τον πιο κακόφημο κι αποτυχημένο ιδιωτικό τομέα, καθώς αυτές οι εταιρείες έγιναν διεθνές ρεζίλι το 2008 όταν αποκαλύφθηκε πως όλες οι τράπεζες που χρεοκοπούσαν στην άλλη μεριά του Ατλαντικού είχαν ελεγχθεί από το μονοπώλιο των λογιστικο-ελεγκτικών εταιρειών κι είχαν βρει τα πάντα …μέλι γάλα!

Στην Ελλάδα η τρικομματική κυβέρνηση τους αναθέτει την συγκέντρωση των δημόσιων, φορολογικών εσόδων, προσποιούμενη ότι δεν βλέπει την κορυφαία σύγκρουση συμφέροντος: Πως είναι δυνατόν ο υφυπουργός Οικονομικών να εξαντλήσει την αυστηρότητα του εναντίον των συνηθισμένων φοροκλεπτών, δηλαδή των μεγάλων επιχειρήσεων, όταν μέχρι πριν λίγες μέρες ήταν πελάτες του; Απ’ αυτές αμειβόταν! Ακόμη, όταν είναι αυτονόητο ότι ο υφυπουργός που τώρα ελέγχει τις φορολογικές υποχρεώσεις των επιχειρήσεων στον ιδιωτικό τομέα εκεί ακριβώς θα επιστρέψει να εργαστεί, όταν έχει κι η κυβέρνηση του Σαμαρά, την τύχη της κυβέρνησης Παπανδρέου και Παπαδήμου…

Πλάι σε όλα αυτά τα μέτρα που περιγράφονται στο Μνημόνιο για να υλοποιηθούν στο τέλος του δευτέρο τριμήνου ή εντός του τρίτου, μέχρι δηλαδή τον Σεπτέμβριο, πρέπει να προστεθούν κι όσα δεν εφαρμόσθηκαν τις προηγούμενες εβδομάδες έτσι ώστε τα κατ’ εξοχήν Μνημονιακά κόμματα (ΝΔ – ΠΑΣΟΚ) να μην ψάχνουν τον ψήφο τους με το κιάλι… Τα πράγματα δηλαδή είναι ακόμη χειρότερα.