Αναδημοσίευση από την «Καθημερινή»
Κρίσιμες ερωταπαντήσεις για τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης που προκύπτουν από τη ρύθμιση
Αύριο το απόγευμα εγκρίνεται από το υπουργικό συμβούλιο το νέο νομοθετικό πλαίσιο που θα διέπει ασφάλιση και συντάξεις στη χώρα. Στη συνέχεια, στην αίθουσα της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΠΑΣΟΚ θα δοθεί το σχέδιο νόμου στη δημοσιότητα και ίσως αποσαφηνιστούν τα ερωτήματα που απασχολούν έντονα το τελευταίο χρονικό διάστημα τους ασφαλισμένους. Ομως, τόσο από το σχέδιο νόμου, όσο και από το Μνημόνιο της ελληνικής κυβέρνησης με την Ε.Ε., το ΔΝΤ και την ΕΚΤ -το οποίο αποτελεί νόμο του κράτους, ισχυρότερο ακόμη και από τον επικείμενο ασφαλιστικό νόμο- προκύπτουν συμπεράσματα τα οποία ενδεχομένως μπορούν να φωτίσουν τα εύλογα ερωτήματα των ασφαλισμένων που συνειδητοποιούν ότι για μια τουλάχιστον τριετία κανένας νόμος δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι θα είναι ο τελικός στο μείζον θέμα του ασφαλιστικού, ακόμη κι αν οι διατάξεις του έχουν βάθος χρόνου εφαρμογής την οκταετία.
Άλλωστε, από τον συνδυασμό των διατάξεων και των δεσμεύσεων προκύπτει ότι σύντομα θα επιχειρηθεί και νέα νομοθετική ρύθμιση, η οποία ίσως αποδειχθεί πολύ πιο αυστηρή από αυτήν που σύντομα θα ψηφίσει η Βουλή.
– Αλλάζει το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης με τη νέα ρύθμιση;
– Αλλάζει, αλλά όχι για όλους. Επί παραδείγματι, για όλους όσοι πρωτοασφαλίστηκαν μετά την 1.1.93, δηλαδή αυτούς που αποκαλούμε «νέους ασφαλισμένους», το γενικό όριο, για άνδρες και γυναίκες, παραμένει το 65ο έτος της ηλικίας. Σημαντικές αλλαγές θα έχουμε μόνο στους παλαιούς.
– Δηλαδή αυτοί που ασφαλίστηκαν μετά την 1.1.93 και συνταξιοδοτούνται στα 65 δεν αντιμετωπίζουν κίνδυνο να συνταξιοδοτηθούν μετά το 67ο;
– Ούτε αυτοί είναι διασφαλισμένοι. Πρέπει να γνωρίζουν ότι εάν και εφόσον αποδειχθεί ότι το υγιές προσδόκιμο ζωής αυξάνεται με υψηλότερο ρυθμό απ’ ό,τι το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, θα υποστούν επέκταση κατά 3, 4 μήνες. Ενδεχομένως, μετά το 2020 να είναι κάποιοι μήνες πάνω από το όριο των 65 ετών. Αλλά αυτό δεν θα γίνει γνωστό πριν από το 2020. Το Σχέδιο, με το άρθρο 11 προβλέπει ότι «τα όρια ηλικίας ανακαθορίζονται ανά δεκαετία, κατά το 1/3 του μέσου όρου μεταβολής του προσδόκιμου της χώρας, με σημείο αναφοράς την ηλικία των 65 ετών. Η ισχύς της διάταξης αρχίζει από την 1.1.2021 και κατά την πρώτη εφαρμογή της ως δεκαετία λαμβάνεται η χρονική περίοδος 2011-2020». Το σημαντικότερο για τους νέους είναι ότι για να εξασφαλίσουν το 60% των σημερινών συντάξεων θα πρέπει να εργαστούν περισσότερα χρόνια.
– Τι προβλέπει ο νόμος για τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης των παλαιών ασφαλισμένων;
– Κατ’ αρχάς, ας διευκρινίσουμε τι ισχύει σήμερα για τους «παλαιούς».
Σήμερα μπορεί κάποιος να συνταξιοδοτηθεί στο 58ο έτος της ηλικίας του εφόσον έχει 35ετή ασφάλιση ή στο 65ο έτος εφόσον έχει μόνο 15ετία (4.500 ημέρες εργασίας). Ευνοϊκότερες είναι οι διατάξεις για τους ασφαλισμένους στα βαρέα και ανθυγιεινά που μπορούν με 15ετία να αποχωρήσουν στο 60ό έτος ή αν είναι ασφαλισμένοι στη ΔΕΗ (υπόγειες στοές, υποθαλάσσια έργα) να αποχωρήσουν στο 50ό ή στο 55ο έτος. Ανάλογες διευκολύνσεις προέβλεπε ο νόμος για τις μητέρες ανήλικων παιδιών. Στα παραπάνω έχουμε αλλαγές, που είτε επαναφέρουν τις διατάξεις επέκτασης την ηλικίας που προέβλεπε ο νόμος Πετραλιά (π.χ. για τις μητέρες ανηλίκων αυξάνει κατά 1 έτος την ηλικία συνταξιοδότησης, ώστε να αποχωρήσουν στο 55ο) είτε επισπεύδουν άλλες διατάξεις και την επεκτείνουν στο Δημόσιο.
Μια ανάλογη διάταξη είναι αυτή που αφορά την επέκταση του χρόνου αποχώρησης από το 58ο στο 60ό. Ο νόμος 3655/3008 όριζε ότι στον ιδιωτικό τομέα η αύξηση θα αρχίσει από την 1.1.2013 και θα ολοκληρωθεί μέχρι το 2015. Τώρα αυτή η διάταξη επεκτείνεται και για τους/τις δημοσίους υπαλλήλους με έναρξη από την 1.1.2011.
– Αυτό σημαίνει ότι και στον δημόσιο τομέα αυξάνεται από το 2011 και όχι από το 2013 το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης κατά δύο έτη;
– Το σχέδιο νόμου (άρθρο 10) αναφέρεται μόνο στο προσωπικό του Δημοσίου και των ΟΤΑ, αλλά το Μνημόνιο με την τρόικα αναδεικνύει ως βεβαιότητα τη γενίκευση των ορίων στο 60ό και για τον ιδιωτικό τομέα.
– Καταργείται η 37ετία, χωρίς όριο ηλικίας;
– Στο σχέδιο νόμου δεν προβλέπεται και μάλλον επιχειρείται η διάσωση της ρύθμισης, καθώς ο αριθμός των παλαιών ασφαλισμένων που έχει τέτοια δυνατότητα δεν είναι κρίσιμος για την εξοικονόμηση πόρων του συστήματος.
Ενταξη των δημοσίων υπαλλήλων στο ΙΚΑ
– Τι προβλέπεται για τους ασφαλισμένους με βαρέα και ανθυγιεινά;
– Θα ισχύσει νέος πίνακας επαγγελμάτων, άρα και δικαιούχων, αλλά από την 1.7.2011 και θα αφορά όλους όσοι θα ασφαλιστούν για πρώτη φορά.
– Θα ενοποιηθούν τα ασφαλιστικά Ταμεία;
– Ναι, θα ενοποιηθούν σε τρία, αλλά σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, ως έναρξη λειτουργίας των φορέων ορίζεται η 1.1.2018.
– Οι δημόσιοι υπάλληλου πού θα ενταχθούν;
– Ολοι οι δημόσιοι υπάλληλοι θα ενταχθούν σε ένα μεγάλο και ενιαίο ΙΚΑ στο οποίο θα μεταφερθεί η ασφάλιση όλων των ιδιωτικών και δημοσίων υπαλλήλων. Το δεύτερο Ταμείο θα είναι των αγροτών και το τρίτο των ελεύθερων επαγγελματιών. Ωστόσο, ήδη από την 1.1.2013 όσοι προσληφθούν στο Δημόσιο θα εντάσσονται κατευθείαν στο υπάρχον ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.
Αλλαγές σε ΛΑΦΚΑ, βασική σύνταξη και περικοπές
–Πόση θα είναι η παρακράτηση τύπου ΛΑΦΚΑ στις συντάξεις;
– Θα εφαρμοστεί από την 1.8.2010. Θα παρακρατείται κατά την καταβολή της σύνταξης και θα καθορίζεται ως εξής: 5% για συντάξεις από 1.401 μέχρι 2.000 ευρώ, 7% για συντάξεις από 2.001 μέχρι 2.500 ευρώ, 9% για συντάξεις από 2.500 μέχρι 3.000 ευρώ και 10% για συντάξεις από 3.001 και πάνω.
–Πότε θα καταβληθεί η βασική σύνταξη, πόση θα είναι και ποιοι θα τη δικαιούνται;
– Θα καταβάλλεται σε ασφαλισμένους άνω των 65 ετών και θα υποκαταστήσει πλήρως το ΕΚΑΣ το οποίο καταβάλλεται με εισοδηματικά κριτήρια σήμερα στην ηλικία, όμως, των 60 ετών. Η βασική σύνταξη θα είναι 360 ευρώ και θα αποτελεί το προνοιακό κομμάτι που θα καταβάλει το δημόσιο στα Ταμεία. Τα Ταμεία που διαθέτουν άνω του 1/3 των εσόδων από κοινωνικούς πόρους θα επιβαρύνονται τα ίδια για τη βασική σύνταξη των μελών τους. Τη βασική σύνταξη θα δικαιούνται όσοι -σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα- θεμελιώσουν για πρώτη φορά δικαίωμα συνταξιοδότησης από την 1.1.2018. Το ποσό της βασικής σύνταξης θα μειώνεται στην περίπτωση θεμελίωσης με μειωμένο ποσό λόγω αναπηρίας ή λόγω θανάτου. Το ύψος της βασικής σύνταξης θα είναι πλήρες για όλους όσοι εκτός από το όριο της ηλικίας των 65 ετών πληρούν συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια και διαμένουν στην Ελλάδα τουλάχιστον 35 έτη. Αυτή η σύνταξη δεν μεταβιβάζεται μετά θάνατον.
– Οσοι έχουν θεμελιώσει πλήρη ή μειωμένη νωρίτερα με ποιο τρόπο θα συνταξιοδοτηθούν;
– Με τον ισχύοντα, αλλά με μικρότερα ποσοστά αναπλήρωσης (2% ετησίως, όπως στο ΙΚΑ).
– Ποιοι και πότε θα παίρνουν αναλογική σύνταξη;
– Δύο κατηγορίες ασφαλισμένων, ασφαλισμένοι παλαιοί που θα θεμελιώσουν δικαίωμα συνταξιοδότησης μετά την 1.1.2018 και εργαζόμενοι που θα ασφαλιστούν για πρώτη φορά μετά την 1.1.2013 και συνεπώς θα θεμελιώσουν μετά την 1.1.2018 δικαίωμα. Στην πρώτη κατηγορία η καταβολή της σύνταξης θα γίνει με μεικτό σύστημα ως εξής: Το τμήμα της σύνταξης έως 31.12.2012 θα υπολογιστεί με το παλαιό σύστημα. Από το 2013 έως την ημερομηνία συνταξιοδότησης ο υπολογισμός θα γίνει με νέα ποσοστά αναπλήρωσης, τα οποία ορίζονται ως εξής: Για έως και 15 χρόνια ασφάλισης το ετήσιο ποσοστό αναπλήρωσης θα είναι 0,7%, από 16 έως 18 έτη και ανά τριετία θα αυξάνεται κατά 0,1 της μονάδας. Από 34 έως και 36 χρόνια ασφάλισης το ποσοστό αναπλήρωσης θα είναι 1,9%, ενώ από τα 37 έως τα 40 χρόνια θα είναι 2,2%. Κατά μέσο όρο και για όλη την 40ετία δεν θα υπερβαίνει το 1,2% ετησίως.
Εννοείται πώς όσοι πρωτοασφαλιστούν μετά την 1.1.2013 θα δικαιούνται αναλογικού ποσού μόνο με τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης και με βάση τον συνολικό χρόνο ασφάλισης που δεν μπορεί να είναι μικρότερος του ενός έτους.
– Υπάρχει ανώτατο πλαφόν για τις συντάξεις;
– Διατηρείται το ισχύον, στα 2.850 ευρώ.
– Υπάρχουν βελτιώσεις στη διαδοχική σύνταξη;
– Απειροελάχιστες.
– Πότε διακόπτεται ή περιορίζεται η σύνταξη;
– Σε επιζώντες δικαιούχους, όταν μετά την πάροδο της τριετίας από την ημερομηνία θανάτου του συζύγου, ο επιζών εργάζεται ή αυτοαπασχολείται ή λαμβάνει σύνταξη απ’ οποιαδήποτε πηγή. Σε αυτήν την περίπτωση η σύνταξη περιορίζεται στο 50% έως τη συμπλήρωση του 65ου έτους οπότε θα συνεχίσει να λαμβάνει το 75% της σύνταξης του αποθανόντος.
Ποινές, μειώσεις και αδικαιολόγητες εισπράξεις που στο εξής θα τιμωρούνται
Τι θα γίνει με τις συντάξεις «άγαμων και διαζευγμένων θυγατέρων»;
– Συντάξεις που ήδη καταβάλλονται θα συνεχίσουν να καταβάλλονται αλλά καταργείται ο θεσμός.
– Τι συνέπειες θα έχουν οι συνταξιούχοι του Δημοσίου που συνεχίζουν να απασχολούνται;
– Αναστέλλεται η καταβολή της σύνταξης ή των συντάξεων, κύριων και επικουρικών, εφόσον είναι κάτω των 55 ετών. Στη συνέχεια καταβάλλεται με μεγάλη μείωση (70% επί των 30 ημερομίσθιων του ανειδίκευτου εργάτη).
– Πόση είναι η ποινή που προβλέπεται για κάθε έτος πρόωρης αποχώρησης πριν από το γενικό όριο συνταξιοδότησης;
– Η μείωση ετησίως θα είναι 6% της σύνταξης.
– Τι προβλέπεται για τους δημοσίους υπαλλήλους που νομίμως απασχολούνται και στον ιδιωτικό τομέα;
– Θα υποβάλλονται σε παράλληλη ασφάλιση στο ΙΚΑ καταβάλλοντας διπλές εισφορές.
– Προβλέπονται αλλαγές στις επικουρικές συντάξεις;
– Οχι, επί του παρόντος. Μέχρι το τέλος του έτους η Εθνική Αναλογιστική Αρχή θα εκπονήσει μελέτες βιωσιμότητας. Δύο μήνες μετά την εκπόνηση των μελετών, τα διοικητικά συμβούλια των επικουρικών φορέων πρέπει να προτείνουν αναπροσαρμογή των συντάξεων. Εάν δεν γίνει αυτό από τα Δ.Σ., η μείωση των ποσοστών αναπλήρωσης θα καθοριστεί με απόφαση του υπουργού Εργασίας.
– Πώς θα επιτευχθεί η μείωση των αναπηρικών συντάξεων;
– Οι αναπηρικές συντάξεις αποτελούν σχεδόν το 30% του συνόλου των συντάξεων στο ΙΚΑ! Στο νέο σχέδιο νόμου προβλέπονται τα εξής: α) Δημιουργία Κέντρου Πιστοποίησης Αναπηρίας για την εξασφάλιση ενιαίας υγειονομικής κρίσης όσον αφορά τον καθορισμό του βαθμού αναπηρίας β) Καταρτίζεται μητρώο ατόμων με αναπηρία και από την 1.1.2011 καταργούνται όλες οι επιτροπές πιστοποίησης που ισχύουν μέχρι σήμερα.
