Από το «Βήμα της Κυριακής»
Ποιες αλλαγές επέρχονται με το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο που ετοιμάζει η κυβέρνηση;
Δύο είναι οι μεγάλες ανατροπές που θα υποστεί το υφιστάμενο ασφαλιστικό σύστημα με τα κυβερνητικά μέτρα. Αυξήσεις ορίων ηλικίας κυρίως στις γυναίκες δημοσίους υπαλλήλους, αλλά και σε εκείνους οι οποίοι κάνουν χρήση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων. Ταυτοχρόνως επέρχεται η πλήρης αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων, με στόχο το νέο καθεστώς να λειτουργήσει αποτρεπτικά για την πρόωρη έξοδο από την εργασία.
Σε τι στοχεύει η κυβέρνηση με τα μέτρα;
Βασικός στόχος είναι ο περιορισμός - αν όχι και η πλήρης εξάλειψη- των περιπτώσεων συνταξιοδοτήσεων σε ηλικίες μικρότερες των 60 ετών. Άμεσα προσδοκά να ανεβάσει τον μέσον όρο ηλικίας συνταξιοδότησης, κατά δύο χρόνια, ως το έτος 2015. Σήμερα η μέση ηλικία συνταξιοδότησης είναι το 61ο έτος και προβλέπεται να φθάσει στο 63ο μέσα στα επόμενα πέντε έτη.
Ποιοι ασφαλισμένοι θα βρεθούν στο επίκεντρο των αλλαγών γύρω από τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης;
Πρωτίστως οι γυναίκες δημόσιοι υπάλληλοι των οποίων τα όρια θα εξισωθούν σταδιακά με αυτά των ανδρών συναδέλφων τους, όπως άλλωστε ορίζει η πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Από πότε θα ισχύσει αυτό;
Η εξίσωση των ορίων θα ξεκινήσει σταδιακά από το 2013 και αναμένεται να ολοκληρωθεί ως το 2020. Υπολογίζεται ότι θα επηρεάσει 140.000 γυναίκες εργαζόμενες στο Δημόσιο, αυξάνοντάς τους τα όρια ηλικίας τουλάχιστον κατά πέντε έτη. Η αύξηση αφορά το σύνολο των γυναικών δημοσίων υπαλλήλων;
Κυρίως τις υπαλλήλους που πρωτοασφαλίστηκαν από την 1η Ιανουαρίου 1983 ως και τις 31 Δεκεμβρίου 1992. Ωστόσο οι αλλαγές αγγίζουν και τις ασφαλισμένες μετά το 1993, εφόσον βγουν στη σύνταξη ως μητέρες ανηλίκων ή έχουν πάνω από τρία παιδιά.
Οι μητέρες ανηλίκων που εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα θα επηρεαστούν;
Η κατηγορία αυτή επηρεάζεται από τον λεγόμενο νόμο Πετραλιά, τον οποίον η κυβέρνηση δεν προτίθεται να καταργήσει.
Ετσι από το 2013 αναμένεται να αυξηθούν τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης για τις μητέρες ανηλίκων που συνταξιοδοτούνται από τα ειδικά Ταμεία μισθωτών και τα Ταμεία Τύπου. Η αύξηση του ορίου για όσες μητέρες θέλουν να αποχωρήσουν με 25ετία θα είναι δώδεκα μήνες τον χρόνο, έτσι ώστε το όριο να φθάσει σταδιακά από τα 50 στα 55 έτη.
Ποιες ασφαλισμένες δημόσιοι υπάλληλοι θα αποφύγουν τα αυξημένα όρια συνταξιοδότησης;
Μόνο όσες διαθέτουν τις προϋποθέσεις να συνταξιοδοτηθούν το χρονικό διάστημα ως το 2013. Αυτές θα διατηρήσουν το υφιστάμενο καθεστώς ακόμη κι αν επιλέξουν να φύγουν και μετά την ψήφιση του σχετικού νόμου.
Ποιες άλλες κατηγορίες θα υποστούν αυξήσεις στα όρια συνταξιοδότησης;
Οι ασφαλισμένοι που συνταξιοδοτούνται με 35ετία στο 58ο έτος της ηλικίας τους. Από την 1.1.2013 το όριο των 58 ετών θα αυξάνεται ένα εξάμηνο κάθε έτος, ωσότου προσαρμοστεί στο 60ό έτος της ηλικίας. Και η ρύθμιση αυτή περιέχεται στον νόμο Πετραλιά.
Και τι σχέση έχει η σημερινή κυβέρνηση με όλα τούτα;
Η κυβέρνηση είχε υποσχεθεί ότι θα ανατρέψει όλες τούτες τις ρυθμίσεις, αλλά κατά τα φαινόμενα θα ισχύσουν κανονικά. Σε διαφορετική περίπτωση είναι αδύνατη η αύξηση του μέσου όρου ηλικίας συνταξιοδότησης στο 63ο έτος ως το 2015.
Οι ασφαλισμένες στο ΙΚΑ;
Η αύξηση του ορίου ηλικίας για τις μητέρες ανηλίκων ασφαλισμένες στο ΙΚΑ θα ξεκινούσε από την 1.1.2010 και θα ολοκληρωνόταν το 2015, προσθέτοντας ένα επιπλέον έτος, ώστε να φθάσει από το 50ό που είναι σήμερα στο 55ο έτος της ηλικίας. Ωστόσο η κυβέρνηση «πάγωσε» την έναρξη της ρύθμισης για το έτος 2010.
Πάντως θεωρείται βέβαιον ότι η ρύθμιση θα εφαρμοστεί κανονικά, ξεκινώντας είτε από την 1.1.2011, είτε από την 1.1.2013, όπως και οι αυξήσεις ορίων ηλικίας για τις υπόλοιπες κατηγορίες ασφαλισμένων.
Δεν θα υπάρχει πλέον κατώτατη σύνταξη;
Η κατώτατη αντικαθίσταται από τη βασική- ενιαία για όλους- σύνταξη. Τη σύνταξη αυτή θα τη λαμβάνει κάποιος που έχει τις μίνιμουμ προϋποθέσεις ασφάλισης. Το ποσόν αυτό είναι κατά πολύ χαμηλότερο από το ύψος των σημερινών κατώτατων συντάξεων. Αυτό θα λειτουργεί ως αντικίνητρο για την έξοδο στη σύνταξη μόνο με τα ελάχιστα απαραίτητα ένσημα, αλλά και ως κίνητρο για τη συμπλήρωση επιπλέον ενσήμων. Ενδεικτικό της σημερινής στρέβλωσης του συστήματος είναι το γεγονός ότι σε πολλά Ταμεία η κατώτατη σύνταξη με 4.500 ένσημα είναι ισόποση με αυτή που λαμβάνει κάποιος με 7.500 ένσημα.
Οι «παλαιοί» ασφαλισμένοι θα θιγούν από αυτές τις ρυθμίσεις;
Σύμφωνα με τις ως τώρα πληροφορίες, θα παραμείνει άθικτο το καθεστώς για τους ασφαλισμένους προ του 1983, το οποίο προβλέπει τη συνταξιοδότηση με 35 έτη ασφάλισης χωρίς όριο ηλικίας.
Υπάρχουν κατηγορίες εργαζομένων που εξαιρούνται;
Ναι, οι ένστολοι υπάλληλοι- αστυνομικοί, στρατιωτικοί κ.ά.- που δεν εμπίπτουν στις διατάξεις τού υπό διαμόρφωση νομοσχεδίου.
Η 37ετία χωρίς όριο ηλικίας θα εξακολουθήσει να ισχύει;
Στο πρώτο κυβερνητικό σχέδιο δεν υπάρχει σαφής αναφορά σε αυτό. Ωστόσο υπάρχουν σκέψεις για αλλαγές. Η πρώτη σκέψη προβλέπει να τεθεί όριο ηλικίας, για παράδειγμα το 60ό ή το 62ο έτος της ηλι κίας. Η δεύτερη σκέψη αφορά τη μείωση του ύψους της σύνταξης, έτσι ώστε ο ασφαλισμένος να «υποχρεώνεται» να παραμείνει επιπλέον έτη στην εργασία, προκειμένου να δικαιούται το ποσόν της σύνταξης που θα λάμβανε σήμερα με την 37ετία. Δηλαδή θα υπάρχουν μειώσεις στις συντάξεις;
Ολόκληρος ο κυβερνητικός σχεδιασμός στηρίζεται στην εξής λογική: να καταστεί ασύμφορη η έξοδος από την εργασία πριν από τη συμπλήρωση ενός συγκεκριμένου αριθμού ετών ασφάλισης. Ετσι, εφόσον ο ασφαλισμένος θα λαμβάνει μικρότερο ποσόν σύνταξης, θα υποχρεώνεται να παραμένει στην εργασία και μετά τη συμπλήρωση των ορίων εξόδου.
Και με τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις τι θα γίνει;
Ιδιαιτέρως η πρόωρη συνταξιοδότηση- στις περιπτώσεις που θα συνεχίσει να ισχύει- θα καταστεί παντελώς ασύμφορη οικονομικά. Οι ασφαλισμένοι που θα την επιλέξουν θα χάνουν το 1/200 του ποσού της πλήρους σύνταξης για κάθε μήνα που απομένει ως τη συμπλήρωση του ορίου της πλήρους συνταξιοδότησης.
Ωστόσο πρόωρη συνταξιοδότηση συνιστούν και τα προγράμματα εθελουσίας εξόδου;
Η κυβέρνηση προτίθεται να απαγορεύσει ρητά- με νομοθετική ρύθμιση- οποιαδήποτε περίπτωση εθελουσίας εξόδου, έτσι ώστε να εκλείψει το φαινόμενο συνταξιοδοτήσεων σε ηλικίες κατά πολύ μικρότερες των 60 ετών, οι οποίες τελικώς επιβαρύνουν οικονομικά τα ασφαλιστικά ταμεία.
Θα υπάρξουν αλλαγές και στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων;
Στο σημείο αυτό κυριολεκτικά ανατρέπεται το υφιστάμενο καθεστώς. Η κυβέρνηση σχεδιάζει έναν νέο τρόπο υπολογισμού της σύνταξης που αναμορφώνει πλήρως τον σημερινό «χάρτη των συντάξεων». Η σύνταξη θα χωριστεί σε δύο μέρη. Θεσπίζει τη βασική- προνοιακή σύνταξη για όλους και την αναλογική- ανταποδοτική που θα διαμορφώνεται σύμφωνα με τα έτη ασφάλισης και τις εισφορές που κατέβαλε ο ασφαλισμένος.
Οι συνταξιούχοι του δημόσιου τομέα θα μπορούν να συνεχίσουν να εργάζονται μετά τη συνταξιοδότησή τους;
Με τα κυβερνητικά μέτρα καθιερώνεται- για πρώτη φορά - κοινό καθεστώς απασχόλησης των συνταξιούχων, είτε αυτοί προέρχονται από τον δημόσιο είτε από τον ιδιωτικό τομέα. Με τη συγκεκριμένη ρύθμιση θα αναστέλλεται η σύνταξη όταν ο συνταξιούχος-εργαζόμενος βρίσκεται σε ηλικία κάτω των 55 ετών. Θα είναι υποχρεωτική η ασφάλιση για τη νέα του εργασία (ή και για παράλληλη εργασία, εφόσον είναι παλιός ασφαλισμένος) με προσαυξημένες εισφορές. Θα μειώνεται το ποσόν της σύνταξης πάνω από ένα ποσόν για όσο διάστημα διαρκεί η εργασία του συνταξιούχου. Και θα προσαυξάνεται η σύνταξή του ανάλογα με τον χρόνο ασφάλισης που έχει διανυθεί μετά τη συνταξιοδότησή του.
Πότε θα ισχύσει ο νέος τρόπος υπολογισμού;
Από την 1.1.2018, ή το αργότερο την 1.1.2020. Αυτό σημαίνει ότι όσοι ασφαλισμένοι εξέλθουν στη σύνταξη τα επόμενα 8-10 έτη δεν θα επηρεαστούν από το νέο καθεστώς.
Και η ανταποδοτική σύνταξη;
Πέραν της βασικής σύνταξης, οι ασφαλισμένοι θα λαμβάνουν αναλογική- ανταποδοτική σύνταξη, που θα αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισης και στις καταβληθείσες εισφορές. Ο υπολογισμός της επιπλέον σύνταξης θα γίνεται στο σύνολο του ασφαλιστικού βίου του εργαζομένου, δηλαδή θα υπολογίζονται οι αμοιβές που ασφάλιζε από την πρώτη ημέρα της εργασίας του.
Και πώς θα υπολογίζεται η νέα αυτή σύνταξη;
Οι επί μέρους συντελεστές βαρύτητας για τον υπολογισμό της σύνταξης δεν έχουν ακόμη προσδιοριστεί. Πάντως στο τραπέζι του διαλόγου έχει τεθεί προς συζήτηση πρόταση η βάση της οποίας λειτουργεί ως κίνητρο για την περαιτέρω παραμονή στην εργασία. Οσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία συνταξιοδότησης τόσο υψηλότερος θα είναι ο συντελεστής αύξησης του τελικού ποσού της σύνταξης.
Δηλαδή;
Τα χρόνια δουλειάς για τις ηλικίες 18-52 θα υπολογίζονται με συντελεστή 1,5% κατ΄ έτος, για τις ηλικίες από 53 ως 62 με συντελεστή 1,9% και για τις ηλικίες από 63 ως 68 με συντελεστή 4,5%.
Τι σημαίνει «βασική σύνταξη»;
Ουσιαστικά η βασική σύνταξη υποκαθιστά τη σημερινή κατώτατη σύνταξη. Θα είναι ενιαία σε όλα τα Ταμεία και υπολογίζεται ότι θα φθάνει -παρ΄ ότι δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί- στο ύψος των 360 ευρώ, δηλαδή στο ύψος της σημερινής σύνταξης του ΟΓΑ. Το ποσόν αυτό θα λαμβάνουν και οι ανασφάλιστοι, εφόσον πληρούν ορισμένα εισοδηματικά κριτήρια. Με τον τρόπο αυτόν θα την λαμβάνουν μόνο οι ανασφάλιστοι, που την έχουν πραγματικά ανάγκη. Η χορήγησή της θα επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό, ενώ για να δοθεί θα απαιτούνται 35 χρόνια διαμονής στη χώρα. Η συγκεκριμένη δικλείδα αφορά τους οικονομικούς μετανάστες που σήμερα λαμβάνουν την κατώτατη σύνταξη με 15 έτη ασφάλισης στο 65ο έτος της ηλικίας.
Με τον νέο υπολογισμό θα υπάρξουν μειώσεις στο ύψος των συντάξεων;
Κατά τον επιστημονικό συνεργάτη του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ κ. Γ. Ρωμανιά, οι συντάξεις θα μειωθούν από 7% ως 20%, κυρίως εξαιτίας της συνεκτίμησης στον υπολογισμό τους ολόκληρου του εργασιακού βίου του ασφαλισμένου αντί των πέντε τελευταίων ετών που ισχύει σήμερα.
Στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα θα υπάρξουν αλλαγές;
Η κυβέρνηση θα καθιερώσει ενιαίο καθεστώς βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Θα συσταθεί επιτροπή ειδικών, η οποία εντός ενός έτους θα αποφασίσει ποια επαγγέλματα θα μείνουν στον σχετικό κατάλογο. Αυτό σημαίνει ότι τα επαγγέλματα που θα εξαιρεθούν θα υποστούν αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης από 5 ως και 7 χρόνια.
Τι άλλο περιλαμβάνουν οι κυβερνητικές προτάσεις;
Τη δημιουργία τριών Ταμείων (μισθωτοί, αυτοαπασχολούμενοι, αγρότες), τον διαχωρισμό του συνταξιοδοτικού συστήματος από τον Κλάδο Υγείας, την καθιέρωση πάγιου συστήματος ρύθμισης των οφειλών και την υπαγωγή της διαχείρισης των διαθεσίμων των Ταμείων και του Ταμείου Αλληλεγγύης Γενεών σε έναν ενιαίο και θεσμικά θωρακισμένο φορέα.
