Της ΕΥΓΕΝΙΑΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ
Το ήθος είναι μια έννοια αντικειμενικού μέτρου για την αξιολόγηση του χαρακτήρα και της συμπεριφοράς του κάθε ανθρώπου. Νοηματικά, έχει συνδεθεί, κοινωνικά, με την έννοια του καλού και του κακού. Αυτός που έχει ήθος είναι καταξιωμένος (κοινωνικά) από αυτόν που δεν τον έχει .Έτσι, κάθε άνθρωπος, που ζει μέσα σε μια κοινωνία, μαθαίνει και μεγαλώνει με ένα σύστημα αρετών και αξιών, που οφείλει να τις προβάλλει και να τις αναπτύσσει για το καλό το δικό του και της κοινωνίας. Με τον τρόπο αυτό, το ήθος του κάθε ανθρώπου είναι η αντικειμενική του αξιολόγηση με βάση την κλίμακα των αρετών που έχει αποδεχτεί ολόκληρη η κοινωνία. Δεν κρίνεται υποκειμενικά από κάθε άνθρωπο ξεχωριστά . Είναι η έκφραση του τρόπου κοινωνικής ύπαρξής του. Πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν την πραγματική προέκταση του ήθους και χρησιμοποιούν τον όρο κατά το δοκούν .
Η αξιο-πρέπεια σημαίνει ότι γίνομαι άξιος σύμφωνα με τους αξιακούς κανόνες και κώδικες συμπεριφοράς της κοινωνίας που συμμετέχω. Ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι ο σεβασμός της προσωπικότητάς μας και ο σεβασμός για την προσωπικότητα των άλλων. Η επιδίωξη του σεβασμού των ανθρώπων ,γύρω σου, προϋποθέτει να τους σεβαστείς και εσύ. Ο άνθρωπος ορίζει την ατομική του αξιοπρέπεια με βάση αυτά που διδάχθηκε και βιώνει μέσα στην κοινωνία υιοθετώντας τη συμπεριφορά που του επιβάλλει. Η αξιοπρέπεια αποτελεί καίριο συστατικό του πολιτισμού μιας κοινωνίας και σχετίζεται άμεσα με την προσωπική υπευθυνότητα απέναντι στον εαυτό μας.
Το ήθος και η αξιοπρέπεια είναι ένα σημαντικό δίδυμο αξιών που στολίζουν την ζωή μας και δικαιολογούν την περηφάνια που νιώθουμε για τον εαυτό μας. Είναι από τις πρώτες έννοιες που συζητάω με τους καινούργιους συναδέλφους όταν με ρωτάνε για το τι χαρακτηρίζει την ιατρική γενικά και τι ειδικά την Πλαστική Χειρουργική. Αυτά το δίδυμο βρίσκεται σε οποιοδήποτε επάγγελμα αλλά πιστεύω ότι στην ιατρική ,που είναι λειτούργημα, κυριεύει είναι ο θεμέλιος λίθος .Ο γιατρός βρίσκεται πολύ κοντά στο δέλεαρ να κατεβάσει τον πήχη του ήθους και της αξιοπρέπειας .Κυρίως επειδή μυθοποιείται η προσφορά του, στην κοινωνία .Είναι θεός και θεραπεύει. Η αξιοπρέπεια ΄΄ χάνεται ΄΄ όταν η κοινωνία δεν αναγνωρίζει ,τις βιοποριστικές του ανάγκες του. Η αμοιβή του είναι τόσο χαμηλή που τον σπρώχνει να βρει άλλες μορφές πληρωμής. Το κοινωνικό και κρατικό σύστημα σε συνδυασμό με την έλλειψη ήθους και αξιοπρέπειας τον κάνουν να υποκύψει στο πειρασμό και να κυνηγήσει το φακελάκι.
Ο ιατρικός κώδικας διέπεται από κανόνες ηθικής και δεοντολογίας. Τα ιατρικά λάθη υπάρχουν ,από την αρχαιότητα και θα υπάρξουν πάντα επειδή οι ιατροί είναι άνθρωποι με τις αδυναμίες και τις ελλείψεις της ανθρώπινης φύσης. Ο πρώτος κώδικας λειτουργίας, αμοιβής, δεοντολογίας και ηθικής του ιατρικού επαγγέλματος συντάχτηκε περίπου το 2259 π.Χ. από τον Χαμουραμπί της Βαβυλωνίας(με 250 νόμους ).Μία χαρακτηριστική ποινή ,σε περίπτωση λάθους, ήταν ο ακρωτηριασμός ενός χεριού του γιατρού η ακόμα και ο θάνατος του. Στην Αρχαιότητα, ο γιατρός απεφάσιζε αν θα αναλάβει τη θεραπεία του αρρώστου και αν, κατά τη γνώμη του, η αρρώστια κρινόταν μη ιάσιμη τον παρέπεμπε στα Ασκληπιεία όπου οι ιατροί ιερείς γιατροί έδιναν ή δεν δίνανε την τελική λύση. Εκεί επεβίωνε η μαγική-θεουργική θεραπευτική προσέγγιση. Τον 7ο αι. π.Χ. ο Δράκων o πρώτος νομοθέτης της Αρχαίας Αθήνας, καθόρισε πολύ αυστηρές ποινές για τα ιατρικά λάθη.( η πιο ήπια ποινή ήταν θάνατος). Η άσκηση της Ιατρικής πραγματοποιούνταν υπό τη «Δαμόκλειο σπάθη» του νόμου και πιθανολογείται ότι οι ιατρικές πράξεις γίνονταν κρυφά σε σπίτια για τον κίνδυνο επιπλοκών με θλιβερές συνέπειες για το γιατρό. Αυτό βέβαια καθυστέρησε την εξέλιξη και την πρόοδο της Ιατρικής.
Σήμερα τι συμβαίνει με το ήθος και την αξιοπρέπεια των γιατρών; Πόσοι από εμάς ξέρουν τις πραγματικές προεκτάσεις αυτών των αξιών; Είθισται όταν αντιλαμβάνεσαι ότι σε ξεπερνάει το πρόβλημα υγείας του ασθενούς να τον παραπέμπεις σε άλλους συναδέλφους ή καλείς ιατρικό συμβούλιο για την ανεύρεση καλύτερων θεραπευτικών λύσεων. Μοιράζεσαι την ευθύνη του προβλήματος και σέβεσαι τον ασθενή σου. Μερικοί όμως θα προχωρήσουνε και θα κάνουν λάθη και στη ιατρική τα λάθη τα πληρώνουν ακριβά και οι ασθενείς και οι ιατροί τους. Αυτοί που στερούνται ήθους και αξιοπρέπειας θα προβούνε συχνά σε παρανομίες. Για τον φόβο της υπερχρέωσης των ιατρικών πράξεων (κλινικές χειρουργείο) και για δική τους προσωπική δόξα θα καταφύγουν σε χειρουργικές πράξεις εντός ιατρείων ή σε χώρους ακατάλληλους ( γραφείο ή θάλαμος ασθενών για επεμβάσεις επί κλίνης).Βάζουν όλους τους ασθενείς στο ίδιο τσουβάλι όμως οι ασθενείς μας δεν είναι όλοι το ίδιο. Ξεχωρίζουν (ψυχολογικά, μορφωτικά, πνευματικά και σωματικά ) και αντιδράνε διαφορετικά σε αυτά που τους κάνουμε. Ο ιατρός που ενδιαφέρεται για την δόξα του θεράποντα και για το χρήμα του ασθενούς θα αλλάξει συμπεριφορά ,με βάση τα παραπάνω. Το ήθος σου όμως σου επιβάλει να μη εκμεταλλεύεσαι την άγνοια των ασθενών. Να μην διογκώνεις την σημασία της ιατρικής πράξης αλλά ούτε και να την μειώσεις(«δεν είναι τίποτα για μένα»). Η αξιοπρέπεια σου , ως επιστήμων και άνθρωπος, σου επιβάλει να σέβεσαι τον ασθενή σου. Να μην τον θεωρήσεις a priori άτομο μειωμένης πνευματικής αντίληψης και να μη τον βαφτίσεις «αγελάδα για άρμεγμα» που καλείται να καλύψει τις οικονομικές σου ανάγκες.
